Зошто Медитеранскиот регион е толку подложен на поплави?

Во мај 2023 година, катастрофалните поплави ја погодија италијанската област Емилија-Ромања. Загинаа 17 лица, илјадници беа евакуирани, а материјалната штета се проценува на 8,5 милијарди евра. Од тогаш, регионот повторно се соочи со сериозни поплави.

Ново истражување, објавено во списанието Scientific Reports, ги анализира условите што доведуваат до екстремни поплави во Медитеранот и објаснува што тоа значи за идни вакви појави.

Што предизвикува поплави?

Поплавите најчесто се резултат на екстремни врнежи. Со глобалното затоплување, ваквите обилни дождови стануваат сè почести и поинтензивни, што води до повеќе и посилни поплави.

Во Европа, Медитеранскиот регион е особено подложен на климатски предизвикани поплави, но врнежите не се единствената причина. Важни фактори се и влажноста на почвата, начинот на користење на земјиштето и осетливоста на одводните системи на покачување на нивото на морето.

Истражувањето покажува дека поплавата од 2023 година во Италија не била резултат само на еден силен дожд, туку на натрупување на врнежи во текот на неколку дена, потпомогнато од специфичниот релјеф на регионот.

Што е „ефект на слепа улица“ (cul-de-sac)?

Научниците го нарекуваат ова појава „ефект на слепа улица“. Планините ја блокирале влажноста што доаѓала од Јадранското Море, создавајќи природна бариера што ја задржала влагата во внатрешноста. Истовремено, статичен циклон го продолжил дождот со денови, што резултирало со екстремни и ретки поплави.

Истражувачите сметаат дека овој „ефект на слепа улица“ веројатно придонел и за поплавите во 2024 година, кои повторно ја зафатија истата област.

„Нашата анализа покажува дека типот на постојан циклон кој ги предизвика поплавите во Емилија-Ромања во 2023 и 2024 година не е единствен за овој регион“, објаснува Енрико Скочимаро, главен автор на студијата и стар научник во Евро-медитеранскиот центар за климатски промени (CMCC).
„И други делови од Медитеранот со слична географија можат да се соочат со ист ризик.“

Како може подобро да се предвидат поплавите?

Со продолжувањето на климатските промени, ваквите екстремни поплави ќе станат сè почести, па е од суштинско значење навремено подготвување и развој на системи за рано предупредување.

Авторите на студијата предложуваат нова мерка наречена „густина и упорност на циклони“, која би им помогнала на метеоролозите подобро да ги следат циклони што можат да предизвикаат екстремни временски настани во ризични региони.

„Ова истражување е првиот чекор во долгорочен план за развој на системи за рано предупредување на поплави на сезонско ниво,“ вели Скочимаро.
„Нашата цел е да ги надминеме ограничувањата на сегашните модели и да создадеме поуспешни прогнози за екстремни врнежи, за да им помогнеме на заедниците подобро да се подготват и заштитат од поплави.“