Зошто премиерот Мицкоски одбива декласификација?

СДСМ денеска јавно го повика директорот на Агенцијата за национална безбедност, Бојан Христовски, да ги декласифицира документите за наводното следење на тогашниот лидер на опозицијата и денешен премиер, Христијан Мицкоски, со образложение дека јавноста има право да ја види содржината што, според власта, го поткрепува случајот.

„Очигледен е стравот кај премиерот Христијан Мицкоски од објавување на материјалите што треба да го докажат наводното негово следење“, рече портпаролката Богданка Кузеска на прес-конференција озаглавена „Вистината за АНБ“ и додаде дека, ако премиерот не сака, „тоа нека го стори директорот на АНБ, Бојан Христовски, и интересот на државата нека го постави пред партискиот интерес“. Кузеска испрати и низа прашања до Мицкоски – што има во документите, зошто се одбива нивна декласификација и дали во нив се содржани индиции за други можни злоупотреби – инсистирајќи дека транспарентноста е единствениот начин да се прекинат политичките обвинувања, стои во соопштението.

Премиерот, пак, во говорот на свечената академија за 8 Септември оцени дека дебатата за декласификацијата е „ирелевантна“, а суштината е да се спречат злоупотребите и да има одговорност. „Оваа работа нема да се стави под тепих… во периодот што следува ќе се одмотува овој гордиев јазол“, порача Мицкоски, најавувајќи институционално постапување. Со оваа изјава тој практично ја префрли тежиштето од моментално објавување документи кон исходот од истрагите и можната кривична одговорност на инволвираните.

Суштинскиот процес, според надлежните, веќе е во тек: пред неколку дена и премиерот и директорот на АНБ потврдија дека до Обвинителството за гонење организиран криминал и корупција е доставена документација за наводни злоупотреби во Агенцијата во периодот 2019–2024. Христовски јавно порача дека обвинителството е информирано и дека институциите ќе постапуваат по закон, без да навлегува во конкретики поради класифицираниот карактер на материјалите.

Опозицијата, меѓутоа, тврди дека без декласификација се остава простор за политички интерпретации. „Ако СДСМ прислушувала, како што тврди власта, зошто се плаши да ги декласифицира документите?“, праша Кузеска, инсистирајќи дека токму брзото објавување на содржината е најдобар начин да се разоткријат евентуални лаги или злоупотреби. Во ваквата конфронтација, јавниот интерес е двоен: да се заштити законитоста во службите, но и да се избегне манипулација со класифицирани материјали во политичка битка.

Во паралелна линија, поранешниот директор на АНБ, Виктор Димовски, во интервју за „360 степени“ категорично демантира дека постоела документација за следење на Мицкоски. „Тврдам дека немало никаква документација што се однесува на прислушување и следење на поранешниот лидер на опозицијата… ако постоеше такво нешто, немаше да има потреба од овој циркус – документите само требаше да се објават“, изјави тој, повикувајќи токму на декласификација како најбрз тест за вистинитоста на наводите. Неговиот став дополнително ја подгрева потребата од транспарентност, но и го отвора прашањето кои институционални филтри и какви правни критериуми се применуваат при одлука за декласификација.

Клучниот институционален чекор допрва следи во парламентот: Собраниската комисија за надзор над работата на АНБ и Агенцијата за разузнавање треба утре да ја одржи одложуваната седница, по што е најавена и надзорна посета во просториите на АНБ. Спикерот Африм Гаши соопшти дека пратениците се договориле седницата да ја води претседателот Скендер Реџепи, но и појасни дека во увид со класифицирани податоци можат да влезат само пратеници со важечки безбедносни сертификати – правило што, сè додека не добие сертификат, го исклучува и самиот претседател на Комисијата од присуство на затворени делови од надзорот. Таквиот распоред ја прави седницата уште поважна за расчистување на процедуралните дилеми, но и за утврдување јасен паток за тоа како и кога јавноста може да добие проверени и декласифицирани информации.

Во меѓувреме, линиите на фронтот остануваат јасни: СДСМ бара итна декласификација и јавно отвора прашања за содржината; Мицкоски најавува процеси и одговорност, но ја маргинализира дебатата за обелоденување на документите; Христовски го држи фокусот на институционалната постапка со обвинителството; Димовски негира дека воопшто постоела таква документација. Исходот – било преку декласификација, било преку обвинителски акти – ќе зависи од следните чекори на парламентот и правосудните органи, но и од спремноста политичките актери да ја заменат борбата со соопштенија со проверливи факти.