Европјаните ја бојкотираат американската храна: Јадењето без хамбургери е нова форма на одмазда за царините! И долната облека е нападната.

За само едно евро, налепница со знакот „стоп“ и натписот „бојкотирајте ги американските производи“ над знамето на САД може да се купи во онлајн продавниците во земјите од Западна Европа, за кои САД се најважниот политички и економски партнер на планетата уште од крајот на Втората светска војна. Или барем беа така сè додека американскиот републикански претседател, Доналд Трамп, не започна глобална трговска војна со воведување царини на увоз од речиси целиот свет и кршење на договорите за слободна трговија.

Владите на поединечните земји, како и Европската комисија, внимателно го разгледуваат одговорот на мерките на Трамп. Граѓаните можат да одлучат со помалку дипломатска проникливост или политичка пресметка, водени од сопствените политички и етички убедувања, како да се позиционираат во трговска војна започната од САД.

На потрошувачите во Европа им се нудат моќни американски производи и услуги – од хамбургери од „Мекдоналдс“, путер од кикирики или чипс од „Принглис“, до „Кока-кола“, сок од портокал, кафе од „Старбакс“, виски или долна облека од „Викторијас сикрет“, па сè до купување на „Амазон“ или користење на „Гугл“, „Фејсбук“ или „Пејпал“…

Во голем број земји од Европската Унија, потрошувачите веќе се свртеа против САД. Анкета на Универзитетот Лунд во Шведска покажа дека мнозинството потрошувачи во таа земја се подготвени да ги бојкотираат американските производи и услуги, 20 проценти од граѓаните веќе го прават тоа. Во Франција, според анкета на институтот Ifop, 57 проценти од граѓаните се подготвени да бојкотираат сè што е означено со „произведено во САД“, а речиси една третина велат дека веќе го прават тоа. Во Германија, активистите на иницијативата „Купувајте од ЕУ“ поставуваат американски производи наопаку во супермаркетите за да им сугерираат на клиентите земјата на потекло и – можноста за бојкот.

Често се слушаат проценки дека бојкотите нема да ги уништат или значително да им наштетат на моќните американски корпорации. Но, целта на граѓаните не е да уништат компанија, бидејќи знаат дека тоа е нереално. Но, бојкотот влијае на угледот на одреден бренд или компанија. И историјата на бојкотот на потрошувачите покажува дека може да биде многу успешен.

Политичките научници зборуваат за „политичко трошење“ и, според истражувачите, тоа стана една од најчесто применуваните неизборни форми на политичко учество. Авторите на истоимената книга, Дитлинд Столе и Мишел Мишелети, веруваат дека политичката потрошувачка значи дека „потрошувачите го користат пазарот како политичка арена со цел да ги променат институционалните или пазарните практики што ги сметаат за етички, еколошки или политички неприфатливи“.

Примери од историјата

Еден од првите успешни бојкоти на потрошувачите се случи во 1791 година во Англија. Бидејќи Парламентот одби да го укине ропството, активистите повикаа на бојкот на шеќерот произведен од робови. Продажбата се намали за речиси половина, додека во рок од две години продажбата на шеќер од Индија, кој не го произведувале робови, се зголеми десеткратно. Трговците, оставени без избор, почнаа да продаваат само шеќер етикетиран како направен од „слободни луѓе“.

И во поновата историја, имало повеќе успешни бојкоти. Можеби најпозната е 1959 година, кога во Велика Британија започна бојкот на производи од Јужна Африка. Тоа беше замислено како форма на притисок врз властите во таа земја поради политиката на расна сегрегација и угнетување на мнозинското црно население од страна на белото малцинство. Се започна со бојкот на јужноафриканското овошје и зеленчук, а подоцна цел на кампањата, која се прошири и во други европски земји, станаа разни компании кои соработуваа со режимот на апартхејдот. Заврши во 1994 година, не баш поради бојкот на локалните производи и компании, но бојкотот одигра важна улога во изолирањето на расистичкиот режим во Преторија.

Меѓународната кампања BDS (Бојкот, Лишување од инвестиции, Санкции), започната во 2005 година, сака да изврши, како што наведуваат иницијаторите на BDS, „ненасилен притисок врз оваа земја“ преку застапување за бојкот, суспензија на инвестициите и економски санкции против Израел. И дека, со цел „почитување на меѓународното право“ и прекин на окупацијата на палестинските територии, отстранување на израелската таканаречена безбедносна бариера на Западниот Брег, признавање на граѓанските и човековите права на палестинските жители на Израел и давање на правото на палестинските бегалци да се вратат во домовите и имотите од кои биле протерани.

Движењето БДС работи со променлив успех, постојано соочено со обвинувања од Израел дека е антисемитско, проценка усвоена од неколку земји, како што се САД, Германија, Австрија или Чешка. Во Германија, движењето BDS е под надзор на Федералната канцеларија за заштита на уставниот поредок, врз основа на сомневање дека е екстремистичко. Од почетокот на војната во Газа во која се убиени над 50.000 Палестинци, граѓаните во земјите ширум светот сè повеќе ги поддржуваат повиците на БДС за бојкот.