Skip to content
Хрватска ова лето изгледа поинаку од вообичаеното. На автопатиштата и граничните премини недостигаат оние долгите колони возила што традиционално ја карактеризираа туристичката сезона. Нема вообичаени репортажи со огромни гужви на наплатните рампи, ниту пак слики од плажи преполни до последно место. Туристи има, но бројот е помал од претходните години – и тоа, како што велат аналитичарите, можеби е добар знак за земјата.
Иако туризмот учествува со околу 20% во хрватскиот БДП, што е исклучително висок удел, оваа индустрија со години е и благослов и проблем. Од една страна, индустријата ја промовира Хрватска како атрактивна и безбедна дестинација – земја со разнолика природа, култура и гастрономија. Но од друга, масовниот прилив на гости го оптоварува животниот стандард на локалното население, ја покачува цената на храната и услугите, ја блокира инфраструктурата и создава зависност од сезонски приходи.
„Системот во кој со изнајмување апартмани за два-три месеци во годината може да се заработи доволно за цела година, всушност стимулира неработење,“ предупредуваат економистите. На тоа се надоврзува и ниското даночно оптоварување за приватните издавачи, што дополнително ја демотивира продуктивната работа во земјоделството и производството.
Последиците се видливи: многу мали производители на храна остануваат без пазар, селата покрај обалата се испразнети, а дел од луѓето практично чекаат на почетокот на јуни за да „бројат туристи“. Истовремено, на хрватските острови сè уште недостига основна инфраструктура – водовод и канализација – но затоа никнуваат куќи со базени, додека морето станува сè повеќе загадено.
Проблемот, велат критичарите, е во тоа што целата економија премногу се потпира на една гранка. Тоа е класичен пример на „холандска болест“, состојба во која зависноста од еден ресурс или сектор го кочи развојот на другите области.
Сепак, оваа година, со нешто помал број на туристи, државата добива можност за нова перспектива. Помалите гужви значат подобро искуство за посетителите, но и простор за локалните власти и државата да размислат за долгорочна стратегија: како да се намали зависноста од туризмот и да се стимулираат инвестиции во производство, земјоделство и иновации.
Хрватска останува „најубавата земја на светот“, како што велат многумина кои ја посетиле. Но дали таа убавина ќе биде поткрепена со одржлив економски модел или ќе продолжи да зависи од сезонските туристи – тоа ќе зависи од одлуките што ќе се донесат денес.