Сите детали за трагедијата во Кочани и обвинението за „Пулс“

Кога околу три часот по полноќ на 16 март 2025 година во дискотеката „Пулс“ во Кочани се запалија пиротехничките ефекти над сцената за време на настапот на групата ДНК, никој од присутните млади не можеше да претпостави дека за неколку минути забавата ќе се претвори во најголемата цивилна трагедија во поновата историја на Македонија. Во стампедото и чадот загинаа 63 лица, над 200 беа повредени, а трагедијата во Кочани од таа ноќ натаму повеќе не е „несреќен случај“, туку пример како системска неказнивост и игнорирање на правилата завршуваат со масовна смрт.

Утрото по трагедијата, првите вести зборуваа за „катастрофален пожар“ во ноќниот клуб „Пулс“, со проценки дека бројот на жртви е „над 50“, додека локалните медиуми опишуваа сцени на паника, вресок и борба за живот на паркингот пред импровизираната дискотека. Рацин.мк Во тоа време јавноста сè уште не знаеше ниту колку точно луѓе имало во објектот, ниту какви услови владееле внатре – освен дека се работи за преполн ноќен клуб, претворен во единствен излез кон смрт.

Во часовите и деновите потоа бројките се менуваа: министерот за внатрешни работи Панче Тошковски наутро говореше за најмалку 51 загинат и над 100 повредени, додека подоцна Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС) излезе со податок за 59 загинати на возраст меѓу 14 и 24 години и околу стотина повредени. Денес, според обвинителството и судските документи, билансот е 63 загинати млади, од кои шест малолетни, и 200–210 повредени – бројки кои покажуваат дека трагедијата во Кочани не е обична „несреќа“, туку масовен системски колапс.

Паралелно со статистиката, медиумите го документираа човечкиот ужас: родители кои преку социјални мрежи ги бараат своите деца, роднини што трчаат од болница до болница, редици пред клиниките за изгореници во Скопје, но и во Софија, Варна и Солун. Во хрониките остануваат реченици како „едно дете имав, и тоа ми умре“, изговорени од татко пред камерите – реченица која ја сведува целата државна небрежност на едно уништено семејство. Рацин.мк

Додека родителите ги бараа своите деца, почна да се отвора и прашањето: што точно било „Пулс“? Објектот што служел како дискотека во Кочани е изграден пред околу 26 години и легализиран во 2005 година, но за него никогаш не бил побаран елаборат за противпожарна безбедност, потврди ДЗС.

Дополнително, институциите сè уште утврдуваат дали изградениот објект воопшто бил легално пренаменет во простор во кој смее да се организираат забави со голем број присутни. Со други зборови, државата не знае дали, според сопствените регистри, млади луѓе загинаа во легален клуб или во диво пренаменет магацин.

Правилата за минимални технички услови за угостителска дејност се јасни: ноќен клуб мора да има најмалку еден излез за итни случаи до 100 гости, а за секои дополнителни 200 гости – уште по еден излез.

Ако навистина, како што тврдеше министерот за внатрешни работи, во „Пулс“ таа ноќ имало околу 1.500 луѓе, објектот морал да има најмалку седум излези за итни случаи. Наместо тоа, сведоштвата на роднини и преживеани зборуваат дека клубот имал само еден влез/излез, без јасни протоколи за евакуација.

Токму тој „едeн излез“ се претворил во тесна боца низ која илјадници луѓе се обидувале да излезат во исто време – со трагичен исход.

Истата матрица на закон на хартија и хаос на терен се гледа и кај лиценците. Медиумите објавија документ дека ноќниот клуб „Пулс“ имал лиценца за угостителска дејност издадена на 13 март 2023 година, со важност од една година – што значи дека во март 2025, кога се случила трагедијата, објектот работел без важечка дозвола. На инсистирање и истражување на медиумите се покажаа дека дозволата не била продолжена, а МВР официјално потврди дека фирмата нема активна лиценца за работа, наведувајќи дека истрагата за нелегалното издавање дозволи води кон „име и презиме“ и е поврзана со мито и корупција.

Со други зборови, институциите не само што не спречиле објект без противпожарен елаборат да се претвори во дискотека, туку му дозволиле да работи и по истекот на основната дозвола – а некој за тоа зел и пари.

На ова се додава и политичката одговорност. Градоначалникот на Кочани, Љупчо Папазов, на денот по трагедијата одби да одговори дали ќе поднесе оставка и најави некаква идна прес-конференција за дозволите, која никогаш не се случи.

Папазов јавно потврди дека не бил приведен и дека се наоѓа со министерот и обвинителите, додека истиот тој министер појасни дека засега „нема утврдена одговорност“ на градоначалникот и дека формално надлежни за дозволите се Министерството за економија и ДЗС.

Така, во првите денови по трагедијата, политичката одговорност се претвори во класично префрлање на топката: „не сум надлежен, не сум знаел, друг е виновен“.

Во исто време, МВР соопшти дека се осомничени над 20 лица, од кои 15 се во полициска станица: членови на бендот, син на сопственикот на дискотеката, управителот на правното лице што ја менаџирало дискотеката, како и други лица поврзани со организацијата на концертот и работењето на клубот.

И тука повторно се провлекува истата нишка – неформално управување, „реални“ сопственици, агенции кои обезбедуваат без договор и без проценка на ризик, и држава која тоа го толерира сè додека не се случи катастрофа.

Осум месеци подоцна, од овие први хаотични денови се стигна до обвинителен акт. Обвинението, поднесено во јуни 2025 година, опфаќа 34–35 физички и три правни лица обвинети за тешки дела против општата сигурност, во период од 2012 до 16 март 2025 година, во Кочани, Виница, Штип и Скопје.

Меѓу обвинетите се сопственици и одговорни лица на фирмата чија подружница било кабарето/клубот „Пулс“, тројца поранешни градоначалници на Кочани, директори на ДЗС, поранешни министри за економија, генерален секретар, државни службеници, инспектори и лица од обезбедувањето.

Обвинувањето притоа не е само за тоа што пиротехнички средства биле употребени во затворен простор, туку и за тоа што со години не се постапувало по законските обврски за безбедност и надзор, дозволувајќи објект со дозвола за лесна индустрија да функционира како преполна дискотека.

Суштината на обвинението е јасна: првообвинетите, користејќи пиротехнички средства во потполно небезбедни услови, во клуб без доволни излези и евакуациски план, предизвикале пожар на место каде што биле собрани стотици луѓе, додека надлежните – од локални власти, преку инспекции, до министерства – со години не ги спроведувале прописите и техничките правила за заштита.

Обвинителството констатира дека законите биле кршени систематски: се толерирало работењето без важечка лиценца, не се барале противпожарни елаборати, се потпишувале документи кои не одговараат на реалната состојба, а внатрешно се договарало кој ќе „затвори очи“ и за која цена.

Покрај главниот предмет, се води и посебна истрага против 13 полицајци поврзани со случајот, како и предистражна постапка во Обвинителството Кочани против службеници на Управата за јавни приходи – уште еден сигнал дека трагедијата во Кочани не е последица на една лоша ноќ, туку на долгогодишна мрежа од пропусти и злоупотреби.

Во судницата во „Идризово“ денес обвинението го застапува тим од околу 15 обвинители, со претходно подготвен план за координација, токму затоа што, ако системот повторно си дозволи да талка со години, ризикот е овој случај да се претвори во уште една бескрајна македонска судска сапуница, а не во преседан за одговорност.

Судијката Дијана Груевска-Илиевска најави „нулта толеранција“ за недисциплина и одлагања, но првите вистински критериуми за тоа дали државата е подготвена да се соочи со сопствените слабости ќе се видат дури кога ќе почнат да сведочат функционери, инспектори и директори – луѓе кои досега ретко завршуваа на обвинителна клупа.

Критичката лекција од трагедијата во Кочани е проста, и токму затоа е тешка за прифаќање: ако било кој сегмент од системот – од издавање на дозволи, преку противпожарни елаборати, до контролата на капацитет и излези – навреме си ја завршел работата, „Пулс“ најверојатно немало да биде преполна дискотека туку затворен или реконструиран објект. Наместо тоа, години на „ќе биде“, „нека работи“, „сите така прават“ кулминираа во ноќ кога седум излези беа заменети со еден, правилата со импровизација, а законите со молк.

Затоа и судењето за трагедијата во Кочани е повеќе од процес против триесетина обвинети – тоа е тест дали општеството е подготвено да признае дека ова не е „божја волја“ туку човечка одлука, донесена по малку од сите: од оние кои купувале и продавале дозволи, преку оние кои потпишувале без да проверуваат, до оние кои знаеле, а не пријавиле. Додека родителите маршираат со порака дека „за правда нема да молат, туку ќе се борат“, останува отворено прашањето дали институциите ќе покажат исто толкава упорност – или трагедијата во Кочани ќе остане уште една црна страница, свртена без вистинска правна завршница.