Skip to content
Лидерите на Европската унија постигнаа договор за финансиска поддршка на Украина во следните две години, откажувајќи се од планот за досега невиден репарациски заем што требаше да се обезбеди преку замрзнатиот руски имот. Наместо тоа, Унијата ќе собере 90 милијарди евра преку заедничко задолжување, додека Унгарија, Чешка и Словачка нема да учествуваат во овој аранжман, објави „Еуроњуз“.
Преговорите беа блокирани поради барањата на Белгија за „неограничени гаранции“ пред евентуалното користење на замрзнатата имотна на Руската централна банка. Поради неможноста да се постигне согласност, лидерите на ЕУ се согласија да преминат на издавање заеднички долг, со што ќе се обезбеди финансиска стабилност на Киев во 2026 и 2027 година, а товарот ќе падне врз заедничкиот буџет на Унијата.
Белгиските барања го урнаа првичниот план
Во пресрет на самитот во Брисел, повеќето лидери инсистираа дека нема алтернатива на планот за репарациски заем обезбеден со замрзната руска имотна. Германскиот канцелар Фридрих Мерц беше меѓу главните поддржувачи на таа идеја, но преговорите пропаднаа откако белгискиот премиер Барт де Вевер побара неограничени гаранции за заштита на Белгија и финансиската институција „Јуроклир“. Таквото барање беше оценето како неприфатливо за останатите земји членки.
Неуспехот се смета за удар за Мерц и за претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, кои го промовираа овој план како најдобро решение.
Унгарија, Чешка и Словачка надвор од шемата
Унгарија уште пред самитот јасно стави до знаење дека нема да поддржи финансиска помош за Украина. Премиерот Виктор Орбан, заедно со словачкиот премиер Роберт Фицо и чешкиот премиер Андреј Бабиш, предложи излез од ќор-сокакот откако стана јасно дека договор околу замрзнатиот руски имот е невозможен.
Во заклучоците од самитот е наведено дека Унгарија, Словачка и Чешка ќе бидат изземени од каква било финансиска одговорност поврзана со заемот, преку механизмот на „засилена соработка“. Документот беше одобрен од сите 27 земји членки.
Орбан изјави дека заемот „изгледа како заем, но Украина никогаш нема да може да го врати“, оценувајќи дека станува збор за финансиски губиток за оние што стојат зад него.
Реакции од Украина и ЕУ
Украинската премиерка Јулија Свириденко оцени дека одлуката на Европскиот совет е клучен чекор за зачувување на економската отпорност и фискалната стабилност на Украина во услови на војна. Таа нагласи дека поддршката носи предвидливост за јавните финансии, овозможува продолжување на финансирањето на одбраната и ги зајакнува односите со меѓународните партнери.
По завршувањето на самитот, претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен изјави дека главната цел е постигната обезбедено е финансирање за Украина. Данската премиерка Мете Фредериксен додаде дека поддршката на ЕУ за Киев останува загарантирана.
Сепак, принципот дека Русија треба да плати за штетата нанесена на Украина засега не е реализиран. Земјите членки ќе се задолжуваат на финансиските пазари и ќе ги плаќаат каматите, а иако заемот за Украина ќе биде без камата, останува неизвесно дали тој во иднина ќе може да биде вратен преку руски репарации.