Skip to content
Институцијата Народен правобранител се соочува со целосна парализа од 1 јануари 2026 година поради неуспехот на Собранието да именува наследник на Насер Зибери. Вработените најавуваат прекин на работата поради неисплатени плати, додека политичките калкулации со Бадентеровото мнозинство ја оставаат државата без клучен механизам за заштита на човековите права.
Состојбата во канцеларијата на Народниот правобранител ескалираше до критична точка, бидејќи од 1 јануари 2026 година институцијата останува без овластен потписник за финансиски трансакции.
По пензионирањето на омбудсманот Насер Зибери во јули 2025 година, Собранието пет месеци не успеа да избере нов раководител. Вработените, заедно со преостанатите заменици, меѓу кои и Илбер Руфати, алармираат дека нема да можат да земат плата, ниту да ги подмират тековните трошоци за функционирање.
Оваа административна празнина фактички ја згаснува институцијата, оневозможувајќи го елементарното работење и постапувањето по претставките на граѓаните, што претставува преседан во институционалната меморија на државата
Политичките калкулации и Бадентеровото правило
Коренот на проблемот лежи во политичкиот ќорсокак во Собранието, каде изборот на Народен правобранител бара двојно мнозинство, односно Бадентерово мнозинство. Ова законско барање, наменето за заштита на етничките заедници, во пракса стана предмет на меѓупартиски пазарења и условувања. Очигледно е дека постои несогласување помеѓу владејачкото мнозинство и опозициските партии од албанскиот блок околу персоналното решение за оваа позиција, која традиционално припаѓа на припадник на немнозинските заедници. Долготрајното тактизирање укажува на тоа дека партиите го третираат изборот на омбудсман како дел од поширока политичка поделба на пленот, наместо како приоритетно прашање од јавен интерес.
Ерозија на системот за заштита на граѓаните
Директната последица од оваа политичка неодговорност е суспензија на уставно загарантираната заштита на правата на граѓаните. Народниот правобранител е единствениот независен механизам за контрола над работата на државната управа, полицијата и затворскиот систем. Со блокирањето на институцијата, граѓаните губат адреса за жалби против административното самоволие, дискриминацијата и повредите на човековите права.
Ова создава вакуум во правниот поредок и ја остава извршната власт без неопходниот коректив, што може да доведе до зголемување на злоупотребите и намалување на довербата во системот, особено кај ранливите категории граѓани кои најчесто бараат заштита од оваа институција.
Хронична негрижа на законодавниот дом
Ситуацијата разоткрива длабока системска негрижа на Собранието кон независните регулаторни тела. Фактот што законодавниот дом знаел за пензионирањето на Зибери месеци однапред, а сепак дозволил да помине половина година без да се отпочне и заврши процедурата за избор, укажува на отсуство на политичка волја и планирање.
Ова не е изолиран инцидент, туку продолжување на трендот каде клучни државни позиции остануваат испразнети или се пополнуваат со големо задоцнување поради партиски интереси. Ваквиот однос го деградира институционалниот капацитет на државата и ја поткопува функционалноста на демократскиот систем пред меѓународните партнери и домашната јавност.