Skip to content
На прв поглед изгледа како верска разлика, но причината е многу попроста и постара: календар. И католиците и православните Божиќ го врзуваат за 25 декември, но спорот е во тоа „кој“ 25 декември се брои – според Грегоријанскиот календар (кој го користи поголем дел од светот денес) или според постариот Јулијански календар, кој дел од православните цркви го задржале за црковните празници.
Јулијанскиот календар бил воведен во антички Рим и со векови служел како основа и за црковниот распоред. Со текот на времето, сепак, тој почнал да „заостанува“ во однос на реалното движење на Земјата околу Сонцето. До 16 век, тоа отстапување веќе станало доволно големо за да создава проблеми во пресметките на празниците и црковниот календар.
Затоа во 1582 година, папата Григориј XIII вовел реформа – Грегоријанскиот календар – со која се „исправило“ наталоженото доцнење и се поставиле попрецизни правила за престапните години. Од таму потекнува и практичниот ефект што денес го гледаме: датумите меѓу двата календара не се поклопуваат.
Во 21 век разликата меѓу Јулијанскиот и Грегоријанскиот календар е 13 дена. Тоа значи дека 25 декември по Јулијанскиот календар паѓа на 7 јануари по Грегоријанскиот. Затоа, кај дел од православните цркви Божиќ се слави на 7 јануари – не затоа што „им е друг датумот“, туку затоа што го слават истиот 25 декември, само по друг календар.
Сликата не е еднолична ни во православието. Во 20 век, дел од православните цркви прифатиле т.н. Ревидиран јулијански календар за фиксните празници (каде што спаѓа Божиќ), кој практично се израмнува со Грегоријанскиот календар во долг период. Оттука доаѓа парадоксот што многумина го пропуштаат: има православни цркви што го слават Божиќ на 25 декември „како католиците“, и други што остануваат на 7 јануари.
Во Македонија, традиционално, Божиќ се слави на 7 јануари, што ја следи праксата на црквите што за фиксните празници го задржале стариот Јулијански календар. Темата за евентуално „поместување“ на датумот периодично се отвора во јавноста, но црковните ставови во минатото јасно покажувале отпор кон промени што би значеле напуштање на вековната календарска пракса.
И приказната не завршува тука: календарската разлика не е фиксна засекогаш. Според пресметките, во 2100 година отстапувањето ќе порасне на 14 дена, па кај црквите што ќе останат на Јулијанскиот календар, „25 декември“ би се поместил на 8 јануари според денешното граѓанско броење на датумите.