Skip to content
Имаше време кога чудните теории за родот беа ограничени на маргините на општествените факултети. Сега за таквите поими – а особено за идејата дека родот е променлив – се дебатира насекаде, од кујнски маси и кафулиња до државните законодавни тела, благодарение на неколку академици.
Главна меѓу нив е Џудит Батлер од Универзитетот во Калифорнија, Беркли, позната како „кума на квир теоријата“. Бидејќи револуцијата што ја помогна Батлер да започне неодамна наиде на поголем интелектуален и политички отпор, авторката напиша неколку книги во нејзина одбрана.
Џудит Батлер се истакна како една од највлијателните личности во областа на современата политичка теорија и феминистичката филозофија. Нејзините работи врз родот, сексуалноста, и идентитетот оставија длабоки отпечатоци во академијата и јавните дебати. Еден од најзначајните придонеси на Батлер е воведувањето на концептот за „перформативност на родот”.
Батлер (која претпочита да оди според заменката „тие“) се прослави во академските кругови со „Родови проблеми“ (1990), тешка книга што некои студенти ја читаа, а други се преправаа дека ја имаат. Потпирајќи се на идеите на феминистичките мислители, Батлер ги испитуваше концептите на „пол“ (биолошките категории на маж и жена) и „пол“ (однесувања поврзани со тие категории). Батлер тврдеше дека полот е „перформативен“ наместо да се дефинира со полот; термините како „маж“ и „жена“ не беа корисни и треба повторно да се замислат. „Родовите проблеми“ станаа дел од постмодерниот општествено-научен канон.
Во книгата Батлер ја анализира социјалната конструкција на родот и аргументира дека родот не е зададен по природа, туку се создава и репродуцира преку перформативни актови и јазик. Таа ги предизвикува традиционалните представи за родот и сексуалноста, отварајќи пат за нови начини на размислување за идентитетот и субјектноста.
„Полот е задача што не се случува само еднаш: таа е во тек. Нам ни е доделен пол при раѓањето, а потоа следат голем број очекувања кои продолжуваат да ни „доделуваат“ пол. Властите кои го прават тоа се дел од родовиот апарат кој доделува и преназначува норми на телата, ги организира општествено, но и ги анимира во насоки спротивни на тие норми. Можеби треба да размислуваме за родот како нешто што се наметнува при раѓањето, преку доделувањето на полот и сите културни претпоставки кои обично одат заедно со тоа. Сепак, родот е исто така она што се прави на патот – можеме да ја преземеме моќта на доделување, да ја претвориме во само-назначување, што може да вклучи промена на полот на правно и медицинско ниво“, вели таа во интервју за Гардијан.
Батлер исто така е позната како основачка на концептот за „квир”, што претставува раскол со традиционалните категории на сексуалност и род. Квир теоријата се фокусира на разновидноста и флуидноста на идентитетите, отворајќи ги вратите за размислување за различните начини на поимање на себеси и другите.
Со нејзините револуционерни идеи, Џудит Батлер остави трајно влијание во областа на филозофијата, родовите студии и активизмот, инспирирајќи генерации на академици, активисти и интелектуалци да се замислат и активираат за подобра и поправедна светска заедница.
Александра Тодоровиќ (Трн)
