Грухоњиќ: Нови Сад е епицентарот на граѓанскиот бунт за уривање на режимот во Србија

Ситуацијата во Србија сѐ повеќе ги полни медиумите од регионот, но и пошироко. Нови Сад, од каде тргна жариштето на студентско-професорскиот бунт по несреќата во која загинаа 15 луѓе, е сцена каде името на универзитетскиот професор Динко Грухоњиќ се изговара со посебен тон. Едни го глорифицираат, други го критикуваат. Тоа, како и протестите чиј жесток поддржувач е професорот, беше повод за отворен разговор со него, со цел на овдешната публика да ѝ ги доближиме настаните кои ја донесоа владата во Белград во средиштето на еден непредвидлив процес чиј епилог многумина го исчекуваат со љубопитност.

Што се случува моментално во Нови Сад? Вие сте еден од поддржувачите на студентските блокади на 40 државни факултети. Каков исход очекувате од оваа акција?

-Нови Сад е епицентарот на граѓанскиот бунт во Србија. Она што се случува е дека целиот универзитет е блокиран, сите факултети, а студентите ја „освоија“ и зградата на Ректоратот. Ваква масовна работа не се случила во историјата на Војводина и Србија. Блокадите се проширија и во средните училишта, каде матурантите организираат различни акции. Се шири и општествената поддршка за студентскиот и ученичкиот бунт. И опозицијата си го врати изгубениот легитимитет затоа што конечно најде сили да излезе на улица и да се „тепа“ со полицијата.

А што се однесува до исходот, познато е: ова е почеток на крајот на Вучиќ, бидејќи луѓето се ослободија од сопствениот страв, а во исто време го почувствуваа и неговиот страв. После тоа нема враќање, тоа е процес кој ќе заврши со пад на режимот. Останува да се види на што сѐ ќе биде подготвен овој криминален, корумпиран, криминален режим.

Во четвртокот беа објавени документи за изградбата на настрешницата на Железничката станица во Нови Сад, по чиј пад загинаа 15 лица. Меѓутоа изгледа дека тоа не беше доволно за да запрат протестите?

-Секако дека не е доволно. По сите лаги со кои не измами овој режим, сосема е јасно дека критична маса граѓани веќе не им веруваат дури и кога велат дека тревата е зелена. Бидејќи тие лажат и кога спијат.

Па тогаш, кои се другите барања на студентите?

-Студентите во блокадите бараат објавување на целосна документација за реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад, но и откривање на одговорните за нападот врз студентите и нивно кривично гонење. Студентите бараат и отфрлање на обвиненијата против уапсените студенти и граѓани приведени на протестот, како и зголемување на средствата за државните универзитети за 20 отсто. Но, студентите бараат оставка и од високите функционери: градоначалникот на Нови Сад, Милан Ѓуриќ и премиерот на Србија, Милош Вучевиќ.

Не би ме изненадило ако во одреден момент листата на барања се прошири и на самиот Вучиќ. Имено, на сите во Србија одамна им е јасно дека ниту една одлука не се носи без негова согласност. Што значи дека во рацете има апсолутна моќ со која постојано се фали. А целосната моќ подразбира целосна одговорност. На крајот на краиштата, на протестите ширум Србија сега може да се слушне „Вучиќ, убиецу!

Ова повеќе не е политичко прашање

Обидот на полицијата да ги растера студентите изгледа уште повеќе ги разгоре страстите. Дали тоа беше правилен потег на полицијата?

-Сè што прави режимот е производ на нивниот страв од сопствените граѓани и сето тоа е автогол по автогол. Тој страв произлегува од тоа што Вучиќ, кој постојано и опсесивно си го мери рејтингот, сега сфаќа дека рејтингот вртоглаво му паднал. Тој се обидува да одговори на сосема нова ситуација со истите методи што ги користеше порано за да се справи со неистомислениците и критичарите. Но, овојпат тоа не исчезнува, туку дополнително го разгорува гневот на граѓаните и презирот што го чувствуваат кон киднаперите на сопствените животи.

Трагедијата во Нови Сад целосно ги разоткри работите, исто како кога НАТО-бомбите ни паднаа врз глава во 1999 година поради режимот на Милошевиќ. Ова повеќе не е политичко прашање, ова е прашање на голо преживување, живот и смрт. Затоа изборот е едноставен. Дотолку повеќе што сите тие прекрасни студенти и ученици имаат родители, баби и дедовци, баби, роднини… И нема да им биде тешко да направат избор ако нивниот избор е или режим или нивните деца.

 Фото: Mahsa Nejadfallah Stadt Weimar

Претседателот Вучиќ понуди референдум за негова смена. Ќе ги смири ли тоа страстите?

-Ова се глупости на узурпатор на власта, човек кој неколку пати дневно го крши Уставот на Србија. Не нѝ треба референдум за смена на Вучиќ. Вучиќ и неговиот режим мора кривично да одговараат за целиот криминал, корупција, за злосторствата што ги направија врз сопствените граѓани.

Во едно неодамнешно интервју кажавте дека истрагата за несреќата во Нови Сад во која загинаа 15 лица е само мачкање очи и дека тие биле убиени од режимот на претседателот Вучиќ. Зошто мислите дека е тоа така? Што можете да кажете за да го поддржите тоа тврдење?

-Тоа не е тврдење туку факт. „Реконструкцијата“ на Железничката станица беше државна работа. По „реконструкцијата“ загинаа 15 лица. Сега ги слушаме првите сведоштва дека Вучиќ лично го поставил министерот за градежништво Горан Весиќ да раководи со таа работа. Затоа, државната работа е направена на криминален начин, а последицата е 15 изгубени животи и два осакатени млади животи. Значи да, во прашање е убиство. Останува уште судовите да утврдат дали се работи за убиство од небрежност или за убиство со умисла. Залудно ги кријат доказите.

Во истото интервју тврдите дека Градското собрание во Нови Сад, кое беше демолирано за време на протестот, беше демолирано по наредба на претседателот Александар Вучиќ. Дали тоа ве изложува на опасност да бидете нападнати од актуелната власт и која е цената да се биде опозиција?

-Јас сум на удар на властите веќе подолго време, а особено од март годинава сум на удар на режимот. Од друга страна, јас не сум „опозиција“, туку сум новинар и професор кој по природата на професиите што ги работам има обврска гласно и јасно да го изразам својот став, заради јавноста и за доброто на нашите студенти кои ги учиме на критичко размислување.

И да, секако дека Вучиќ издал наредба за демолирање на Градското собрание. Тој и инаку се однесува како пироман и пожарникар: прво пали оган, а потоа се претставува како фактор на мир и стабилност во регионот. Таков еден веќе имавме, се викаше Слободан Милошевиќ.

Следниве факти покажуваат дека сѐ е баш како што кажувам кога станува збор за уривањето на Градското собрание: никој, по буква или бројка, од оние кои го искршија Градското собрание со стапови и камења и кои беа маскирани, не беше уапсен. Наместо нив, полицијата приведуваше студенти, активисти, опозициски политичари и се изживуваше со мирните демонстранти до степен да удираше и девојки. Нови Сад е мал град и знаеме кои се тие што го искршија Градското собрание, знаеме кој ги организирал, и знаеме дека за таа „услуга“ добиле по 50 евра.

 Фото: Вукашин Живаљевиќ

Владата на Република Србија донесе одлука за зголемување на буџетот за материјални трошоци на високообразовните институции за 20 отсто. Дали тоа ќе ги омекне студентите и професорите и каков став ќе заземете за таа одлука во оваа вжештена ситуација?

-Нема да ги омекне. Тоа предизвика дополнителен презир бидејќи корумпираниот режим очигледно тргнува од себе и смета дека „секој си има своја цена“. Очигледно има луѓе кои не можете да се поткупат. Вучиќ вети и некои поволни студентски кредити за станови. И го доби одговорот што го заслужува: студентските станови не можат да вратат 15 животи.

Кампања за линч

„Новости“ извести цинично дека ги поддржувате студентите и дека давате изјави дека Србите се геноциден народ. Какво е чувството да се биде демонизиран од медиумите?

-Секако дека ги поддржувам студентите и секако никогаш не реков дека Србите се геноциден народ. Тоа го кажува само Вучиќ и неговите медиуми.

Тоа е многу непријатно чувство, бидејќи ваквата кампања за линч е опасна по живот. Особено тешко беше оваа пролет, кога буквално режимските медиуми и самиот Вучиќ распишаа потерница по мене и моето семејство. Имав и еден вид приватно обезбедување од Европската федерација на новинари, бидејќи доживував непријатности и на улица. Морав на месец и пол и да се преселам од Србија. Што се однесува до режимските медиуми, тие наследници на воената пропаганда на Милошевиќ, во која Новости и тогаш предничеа, тие не престануваат со обидите да ме демонизираат.

Но, од реакциите на луѓето гледам дека е сменета општествената атмосфера и дека таквите работи сега слабо поминуваат. Има значително повеќе луѓе кои испраќаат пораки за поддршка и солидарност отколку оние кои упатуваат закани. Но, нема опуштање, јас и семејството мора да останеме будни. Истовремено сакам да нагласам дека не сум единствениот кој е демонизиран. Дополнително, сега дознавме дека режимот инсталирал шпионски софтвер за да ги прислушува активистите и опозициските политичари.

Во пролетта 2024 година вашето име беше во центарот на политичките борби и студентските блокади, едни Ве обвинуваа за говор на омраза и величење на усташите, додека други Ве бранеа како жртва на медиумски линч. Зошто името Динко Грухоњиќ предизвикува толкаво бранување во јавноста?

-Ме обвинија за говор на омраза за глорифицирање на усташите врз основа на deep fake односно лажно видео што го продуцираа. Значи, врз основа на лага. Се прашувам како е можно по овие повеќе од 12 години сѐ уште да има уште луѓе кои му веруваат на Вучиќ. И тоа не само врз основа на овие последни 12 години, туку и врз основа на неговиот стаж за време на режимот на Милошевиќ кога беше и министер за воена пропаганда. Затоа, немам потреба да се правдам пред луѓето кои му веруваат на Вучиќ. Тоа е како да треба да одговориш на прашањето: „Дали мајка ти знае дека си наркоман?“ Што и да одговориш – ти си наркоман!

Но, за мене поддршката што ја добив и ја добивам од Србија, од регионот, од Европа и светот е неспоредливо поважна од лагите на режимот. Кога ги споредувам двата „списоци“, морам да признаам дека тоа ми го зајакнува уверувањето дека постапувам правилно.

Во согласност со таа стара мудрост: „Не слушај што ти кажуваат, туку гледај кој ти кажува“. На „списокот“ на тие што ме напаѓаат се еден куп режимски слуги и професионални промотори на омраза и смрт. На втората, пак, „листа“ има прекрасни, чесни луѓе. И оттука ми претставува особена чест што на 6 декември добив и високо европско признание, наградата за човекови права на градот Вајмар.

 Фото: Mahsa Nejadfallah Stadt Weimar

Дали се плашите за вашата безбедност? Дали вие и вашето семејство добивате закани и какви се тие закани?

-Само луд човек не се плаши. Се плашам и се плашиме, и семејството и јас. Се трудиме да бидеме внимателни, бидејќи нападот врз нас доаѓа директно од врвот на државата. А тоа е многу опасна ситуација. Добиваме закани, добиваме стотици смртни закани, илјадници најлоши можни шовинистички навреди, а женските членови на семејството добија и закани за силување. Но, обвинителството и полицијата демек не можат да ги најдат тие што ни се закануваат. Не можат да ги најдат затоа што знаат кои се и каде се, затоа што тоа е „државна работа“, а не некаков спонтан излив на омраза. Иако во некои случаи ги доставивме и личните податоци и адресите на живеење на оние кои ни се закануваат, тие и тогаш не успеаја да ги „пронајдат“.

Оваа содржина ја изработи Институтот за комуникациски студии.

Новинарка: Соња Крамарска

Преземено од академскиот блог Республика.еду.мк