Повикот да се гласа по сопствено убедување е демократски чин, а не партиски грев

Во земја каде што партиските „препораки“ често звучат како наредби, денешната изјава на претседателот на СДСМ Венко Филипче – да се гласа по сопствено убедување – е ретка, но суштинска корекција на политичката култура. Тоа не е слабост, туку зрелост: признавање дека демократскиот мандат не е партиска сопственост, туку лична и граѓанска одлука. Овој гест – да се отстапи од диригирана лојалност – е највисокото достигнување што може да се случи во една кампања: враќање на компасот во рацете на гласачот, наместо на штабовите.
Анализира: Леон БАКРАЧЕСКИ

Така се распарчува старата догма дека „партијата знае подобро“. Политичката зрелост не се мери по бројот на телефонирани „сигурни“ гласови, туку по тоа колку слободно луѓето избираат. Кога лидер јавно кажува „одлучете според сопствени вредности“, тој ја рехабилитира совеста како изборен инструмент. Тоа е спротивно од оној познат рефлекс на шепотење во последната недела: притисоци во јавни претпријатија, потсетници за договори, ветувања за вработувања, условени услуги. Сето тоа не е политика; тоа е административна манипулација со животите на луѓето.

Повикот на гласање по убедување е лек за тројна болка. Прво, го департизира моралниот хоризонт: граѓанинот гласа за вредности и компетенции, не за хиерархија. Второ, ја враќа мерката на партијата: таа станува понудувач на идеи, не управител на душевни состојби. Трето, го излачува клиентелизмот од изборниот процес: што помалку „казни и награди“, толку повеќе чиста политичка конкуренција.

„Контролата на гласачи“ – тоа е јазикот на врхушките. Секој обид да се повлечат конците зад сцената е обид за лично позиционирање, а не за јавен интерес. Кога штабовите им диктираат на симпатизерите кого „мора“ да поддржат, тие не градат коалиции – тие омаловажуваат. Им испраќаат порака дека гласачот е реквизит, а не субјект. Токму затоа јавната дистанца од диригирани препораки е корисна: ја апострофира индивидуалната одговорност, ја намалува токсичната температура и го чисти каналот меѓу програмата и гласачката кутија.

Нема да се излажеме: ова носи и ризик. Без јасни, јавно артикулирани критериуми – програми, рокови, буџети, мерливи резултати – „гласај по убедување“ може да се истолкува како неутралност, па и како абдикација. Но токму затоа повикот вреди: тој ги тера кандидатите да зборуваат со аргументи, а не со директиви; ги тера партиите да освојуваат, а не да поседуваат избори. Демократијата е бавна, но е чесна: таа претпочита убедување пред принуда.

Ако сакаме ручек од зрела политика, не ни треба повеќе сол од штабовите – ни треба повеќе вкус од совеста. „Гласај по сопствено убедување“ не е парола за рафтови, туку цивилизациска навика. И кога една партија јавно ја изговара, таа не губи – добива. Го добива најскапиот капитал на политиката: довербата дека ќе ѝ служи на слободни, а не на уплашени луѓе. Но истовремено, ова повлекува многу поголема одговорност кај македонските гласачи. Обидете се да направите проекција, не ги заборавајте лошите и добрите страни, и не заборавајте на минатото. Тоа најчесто е добар пример каде еден субјект ќе се движи и во иднина.