Skip to content
Рацин.мк разговараше со неколку менаџери на смена од Охридско-Струшкиот регион во врска со бројките на туристи оваа година. Иако се задоволни сепак укажуваат дека менталитетот на граѓаните се уште не е подготвен за масовен туризам. Недоволно функционална инфраструктура и измами со приватните сместувања се меѓу најголемите проблеми со кои се соочуваат. Придружната индустрија која би требало да обезбеди забавни теми за туристите, освен неколку велосипедски тури и чат-пат раштркани и често небезбедни луна паркови се она што ги дочекува странските туристи. Менаџерите велат: „Ние ќе ги сместиме гостите но што ќе прават тука цел одмор освен да се капат“.
Со 7,8 % повеќе пристигнувања во 2024 година, Македонија прв пат по пандемијата ја мина психолошката граница од околу 1,25 милиони туристи. Домашните оствариле скромен пад од 1 %, но странците скокнале за 13,1 % и веќе сочинуваат речиси две третини од сите ноќевања — тренд што државната статистика го оцени како „стабилно враќање на пред-ковид патеката“.
Каде сме ние во споредба со соседите
| Земја | Вкупни пристигнувања 2024 | Годишна промена | Туристи по жител* |
|---|---|---|---|
| Грција | 40,7 млн. | +12,8 % | 4,0 |
| Хрватска | 21,3 млн. | +4 % | 5,5 |
| Албанија | 11,7 млн. | +15,2 % | 4,2 |
| Бугарија | 5,79 млн. (странски) | +8,8 % | 0,9 |
| Србија | 4,4 млн. | +5,2 % | 0,7 |
| Македонија | 1,25 млн.** | +7,8 % | 0,7 |
*Број на туристи спореден со процената на населението за 2024/25.
**Проекција врз база на процентуалниот раст и официјалната бројка од 1,17 млн. во 2023.
Иако растот е солиден, нашата „брзина“ е иста како на Србија, а далеку под експлозијата во Албанија, која за пет години четирикратно го зголеми бројот на гости. Со други зборови, не сме аутсајдери, но ни бега возот на „масовниот“ туризам.
Што (сѐ) продаваме?
- Живи UNESCO приказни – Охридското Езеро и Јастребец-Галичица пешачки рути што спојуваат културно и еколошко наследство.
- Гастро-вински патеки – Тиквешко вино, Крушевска локум турнеја и традиционална шопска салата како „инстаграм-магнет“.
- Авантура на мал простор – Каjaкинг во Матка, планински велосипедизам во Маврово, параглајдерство над Крушево.
- Скетч-сити тури во Скопје – од „маскотата“ Милениумски крст до османлискиот Чаршија-кроасан микс, со нови street-art мурали секоја сезона.
- Фестивалски календар – „Охридско лето“, „Струмички карневал“, „Таксират“ и малите летни сцени на општините најчесто исполнети со српски ѕвезди и локални пејачи.
Зошто ни бегаат туристите, а на соседите не?
- Слаба капацитетна карта – Охрид е научен на сезонски „бум“, но внатрешноста допрва се учи да прифати групи над 50 гости.
- Поврзаност – само 42 % од странците влегуваат авионски; Тирана годишно добива двојно повеќе нови рути.
- Маркетинг – државниот буџет за промоција во 2024 изнесуваше околу 2 милиони €, колку што Грција троши за едно дигитално промотивна „спринт“-кампања.
Министерството за култура и туризмот
Летото 2024 владата формално ја спои Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот со новото Министерство за култура и туризам, со образложение дека „наративот за македонскиот бренд е културен“.
Што се доби:
- Едно „портал-министерство“ за целата креативна индустрија – полесно пишување заеднички проекти, фестивали и музејски тури.
- Поделен PR-тим кој може истовремено да продава изложба и етно-манифестација.
Што се изгуби:
- Специфичен фокус на инфраструктура: патишта, аеродромски политики и инвестициски зони не се приоритет за ресорот култура.
- Буџетска прозрачност – парите за промоција сега тонат во голем пакет културни дотации; туристичкиот сектор сигнализира дека перспективните маркетинг-кампањи се стопирани или каснат.
- Споро носење стратегија 2025-2030 – документот е најавен, но без посебна работна група останува на „чекање“.
Спојувањето можеби звучеше симпатично на хартија, но досегашните резултати покажуваат дека културата доби нова каса, а туризмот – нова бирократска врата. За да не пропуштиме уште еден регионален „бум“, секторот бара да се врати автономен буџет и јасен стопански ракурс (маркетинг, дигитални рути, авионски субвенции). Во спротивно, ќе останеме со перфектен спој на вино и култура – ама со премалку гости што ќе наздрават за него.
