Шпанската економија е во подем, надминувајќи ја Јапонија по БДП по глава на жител: Што стои зад овие бројки?

Шпанската економија е во пораст, поттикната од глобалниот раст на услужниот сектор, првенствено туризмот, а во последната деценија го престигна бавниот раст на јапонската економија.

Сепак, ова не значи дека вкупната вредност на стоките и услугите произведени од Шпанија е поголема од онаа на Јапонија.

Но, кога БДП на Шпанија ќе се подели со населението и ќе се изрази во американски долари, тоа покажува дека БДП по глава на жител по тековни цени е повисок од оној на Јапонија.

Така, во 2025 година, БДП по глава на жител во Јапонија изнесуваше 33.960 долари, додека во Шпанија беше 36.190 долари.

Веќе во 2024 година, овој индикатор беше малку повисок во Шпанија отколку во јапонската економија ориентирана кон технологија.

„Зад овие бројки стои вистинска приказна, но и голема забелешка“, истакнува Ангел Талавера, раководител на европските економски анализи во Оксфорд Економикс.

Иако економијата на Шпанија е една од најбрзо растечките, „овие бројки се делумно резултат на статистичка аномалија“, изјави тој за Euronews Business.

„Јапонскиот јен изгуби 40% од својата вредност од 2021 година, што значи дека дури и ако БДП по глава на жител во локална валута остане непроменет, кога се мери во американски долари, тој падна за 40%“, објасни Талавера.

Ова значи дека податоците за јапонската економија во последните години значително се влошија кога се изразуваат во долари, што е неопходно за меѓународни споредби.

Шпанија, која се опорави по финансиската криза пред околу десет години, постигна раст од 3,2% во 2024 година, надминувајќи ги Франција, Германија и Италија, трите најголеми економии во Еврозоната. Германската економија, најголемата во Европа, забележа пад од 0,2%.

Растот на БДП на Шпанија е поддржан од силната домашна побарувачка, робусниот туризам и услужниот сектор.

Секторот на услуги сочинува малку повеќе од две третини од вкупното економско производство на земјата, а напредокот во овој сектор е една од клучните причини за успехот на Шпанија.

„Глобалниот туризам ѝ користеше на оваа економија повеќе од Јапонија“, рече Мате Герткен, главен геополитички стратег во BCA Research.

Во Шпанија, растот е дополнително поткрепен од силната владина поддршка и пониските цени на енергијата во споредба со другите европски земји. Исто така, значителниот раст на населението придонесе за подобрување на производството.

Герткен истакнува дека силните економски перформанси на Шпанија во последната деценија се резултат на „драстичните реформи и големите прилагодувања на трошоците за работна сила по европската должничка криза, што ја зголеми конкурентноста на земјата“.

За време на финансиската криза, невработеноста во Шпанија достигна околу 25%, една од највисоките стапки во ЕУ.

Се појави практиката на вработување со привремени договори, поради што беа усвоени реформи што ја омекнаа заштитата на вработените со трајни договори. Намалувањето на трошоците за отпуштање и работничките права ја подобри мобилноста на работната сила и ја зголеми продуктивноста.

Што ја кочи јапонската економија?

Од друга страна, Герткен наведува дека „ригидноста на јапонскиот пазар на труд значи дека продуктивноста на трудот останува ниска“.

На Јапонија, четвртата најголема економија во светот, ѝ е сè потешко да ја задржи својата водечка позиција во глобалната економија, паѓајќи на четвртото место минатата година, под Германија.

Според податоците на ММФ, во 2025 година, Јапонија би можела да биде престигната од Индија, што би ја спуштило на петтото место во однос на БДП.

Јапонската економија базирана на технологија речиси и да нема раст во последните триесет години, а пандемијата COVID-19 ја погоди силно, при што нејзиниот БДП се намали за 4,2% во 2020 година.

Јапонската истражувачка куќа „Нико истражувачки центар“ во неодамнешниот извештај наведува дека земјата има проблеми поради недостаток на иновации.

Извештајот, исто така, потсетува дека во 2000 година, БДП на Јапонија по глава на жител беше втор во светот, веднаш зад Луксембург. Денес е на 38-мо место.

Јапонската економија не покажа знаци на брзо закрепнување.

Во првиот квартал од оваа година, таа забележа пад, што е последица на слабиот извоз, слабата домашна побарувачка, зголемената инфлација и забавеното производство. Царините и заканите за американски царини им штетат на извозот и индустриското производство, зголемувајќи ги стравувањата од рецесија во вториот квартал.

Јапонската економија во моментов се одржува со масивни фискални стимулации, фокусирани на енергетски субвенции, поддршка на платите и дигитална инфраструктура.

Понатаму, забавувањето на јапонската економија е влошено од стареењето на населението, што предизвикува сериозни проблеми со недостиг на работна сила и зголемување на трошоците за социјална помош.

Дали ова е само привремен успех за Шпанија?

Се очекува економиите базирани на услуги, како што е Шпанија, да продолжат да ги надминуваат очекувањата со промената на глобалните потрошувачки трендови.

Уделот на услугите во светската економија значително порасна.

Според Светската трговска организација (СТО), уделот на услугите во глобалниот БДП се зголемил од 53% на 67% помеѓу 1970 и 2021 година.

Според проценките на ММФ, Шпанија ќе одржи предност во БДП по глава на жител во споредба со Јапонија до крајот на периодот за кој постојат проекции, односно до 2030 година.

Се очекува БДП по глава на жител на Шпанија да надмине 42.300 долари, додека оној на Јапонија ќе остане околу 41.700 долари, доколку продолжат сегашните трендови.