Skip to content
Во Авганистан во моментов нема жени кои играат фудбал. Ниту на теренот, ниту на светската ранг-листа на ФИФА. Од март 2022 година, Светската фудбалска асоцијација (ФИФА) ја наведува женската селекција под клучниот збор „Авганистан“: „повеќе не е на списокот“, пренесува Amnesty International.
Сепак, постои авганистански женски фудбалски тим. Таа е со седиште во Австралија и се нарекува Melbourne Victory FC AWT. Приложената кратенка AWT значи Авганистански женски тим. Кога последните војници на западните земји се повлекоа од Авганистан во август 2021 година, сите оние жени кои спортуваа беа првите што го почувствуваа тоа. Талибанците им забранија каква било активност и ги казнуваа и малтретираа оние кои претходно биле активни.
Бегство од талибанците
Во Кабул се одржа турнир во женски боречки вештини на денот кога талибанците се приближуваа до главниот град. Кога се прошири веста за напредувањето на исламистите, сите побегнаа од салата. Подоцна, талибанците оделе од куќа до куќа или ги повикувале семејствата.
„Тие рекоа: Зошто спортуваше? Спортот е забранет“, изјави 20-годишнa фудбалерka за новинската агенција АП. „Откако дојдоа талибанците, се чувствувам мртва“.
Нејзиниот тренер го контактирал нејзиното семејство и им рекол да и пренесат да стигне до аеродромот што е можно поскоро бидејќи таму имало пат за бегство. Но, мајката, конзервативна муслиманка, не и ја пренела веста на својата ќерка.
Калида Попал, која ја формираше авганистанската репрезентација во 2007 година и отиде во егзил во 2011 година, прво во Индија, потоа во Норвешка и на крајот во Данска, веднаш формираше мрежа за помош.
„Контактирав со некои од нашите играчи во Авганистан и прашав како им е. Се надевав дека веќе го напуштиле Авганистан. Но, тие рекоа дека се заглавени таму“.
Попал наиде на поддршка од светскиот фудбалски сојуз ФифПро. Таа препозна дека „ризичниот профил на играчите е значително зголемен“, како што изјави тогаш генералниот секретар на ФифПро, Јонас Баер-Хофман, и постапи соодветно.
И беше воспоставен уште еден контакт. Еврејската хуманитарна организација Цедек од Њујорк, која веќе подготвила сè за уште една спасувачка операција која не успеала, слушнала за опасноста во која се наоѓаат фудбалерите во земјата.
Целата женска репрезентација на Авганистан со посредство на ФифПро дојде во Австралија и сега настапува во Мелбурн. Но, работите изгледаат полоши за младите играчи.
Бев тим-менаџер на младинските тимови, работев со У15 и У17“, изјави репрезентативната голманка Фатима Јусуфи за германскиот дневен весник Таз.
„Половина од тимот е во Португалија, но другата половина се уште е во Авганистан. Ситуацијата таму станува се потешка. „Фактот што овие девојки беа оставени таму е затоа што ФИФА не дејствуваше доволно брзо“, вели Гити Рухин, поранешна интернационалка која сега живее во Хамбург. „Многу сме разочарани од ФИФА. Извиците за помош се гласни, но ФИФА секогаш доцни“.
Авганистанската фудбалска асоцијација (АФФ) сè уште постои, таа сè уште е членка на ФИФА, а машката репрезентација во април годинава беше рангирана на 155. место во светот, пред Куба и Порторико. Засега нема санкции против талибанските фудбалски функционери. Имаше дури и гласини дека АФФ планира да формира нов женски тим за Олимпијадата, но федерацијата јасно стави до знаење дека такви планови никогаш не постоеле. Апелот објавен во британскиот дневен весник „Гардијан“ за ФИФА официјално да го признае австралискиот тим во егзил бидејќи изборот на Авганистан падна во вода. Фудбалската асоцијација не се ни потруди да одговори, иако пакистанската добитничка на Нобеловата награда за мир Малала Јусафзаи помогна во формулирањето на жалбата.
ФИФА соопшти дека била вклучена во „комплексни преговори“ кои овозможиле „речиси 100 членови на фудбалското семејство“ да бидат евакуирани од Авганистан во Катар. Но, на почетокот на мај оваа година, претседателот на ФИФА, Џани Инфантино, се опкружи со претставници на АФФ на конгресот на централноазискиот фудбалски сојуз Кафа. ФИФА би морала да го санкционира АФФ според сопствените статути, на крајот на краиштата постои родова дискриминација.
„Преку нивниот молк, ФИФА индиректно ја поддржува одлуката на Талибанците да им кажат на жените дека припаѓаат во кујната“, критикуваше авганистанска фудбалерка Калида Попал.
Инфантино на страната на АФФ
Многу извештаи што протекуваат од Авганистан покажуваат дека ситуацијата на жените и девојчињата во земјата станува се потешка. Првичните изјави од владата и од Националниот олимписки комитет дека сакале повторно да дозволат жени и женски спорт со изградба на посебни спортски објекти се покажаа како лага. Забраната за спорт се приклучува на исклучувањето на училиштата и универзитетите, забраната за влез во паркови и слични ограничувања. Спортистките и самоуверените жени веројатно се сметаат за закана за исламистичкото владеење од страна на мажите.
Сепак, ситуацијата не беше лесна за фудбалерките и пред талибанците да ја преземат власта. Почетоците на женскиот фудбал се враќаат само во 2005 година. Првото владеење на Талибанците беше соборено четири години претходно, тогашната министерка за жени, Масуда Џалал, го запозна женскиот фудбал на патување во Германија, а потоа го промовираше во земјата. Но, опозицијата беше одлучна. На женската репрезентација, формирана во 2007 година, ретко и беше дозволувано да влезе на стадионот Гази во Кабул. Најчесто тренирале и играле во базата на НАТО трупите.
Физичко, психичко и сексуално насилство
Во 2018 година, кога сè уште течеа многу пари од Запад за промовирање на женскиот спорт во Авганистан, во јавноста излезе скандал: физичкото, психичкото и сексуализираното насилство врз женските играчи траело подолго време. Тогашниот претседател на АФФ беше обвинет за силување. Судството осуди и други мажи функционери и вработени во здружението како сторители. АФФ одговори со заклетва на играчите на молчење. Токму Калида Попал го објави скандалот во јавноста од егзилот во Данска. ФИФА мораше да дејствува, претседателот на АФФ доби забрана.
Дискриминацијата, искуството на сексизам и насилство и бегството во август 2021 година ги зближија авганистанските фудбалерки. Јадрото на нашиот тим и понатаму е репрезентацијата“, изјави голманката Фатима Јусуфи. Само што сега играчите треба да играат во австралиска женска лига и да се натпреваруваат против тимови со имиња како Алфингтон Парк Овал или Кевин Бартлет Резерв. Порано играа против други репрезентации, па дури и победија против Пакистан, Катар и Киргистан.
И ова не е прв пат ФИФА да остане глува на обвинувањата за кршење на човековите права. Најголеми критики кон ФИФА дојдоа пред и за време на светското фудбалско првенство, кое челните луѓе на светскиот фудбал, на контроверзен начин му го доделија на Катар, иако беше оредупредено дека во идниот домаќин се кршат човековите и работничките права
ФИФА глува на предупредувањата за кршење на човековите права
ФИФА, свртена кон милионските профити, во континуитет останува глува на предупредувањата за кршење на човековите права и родовата дискриминација. Светската куќа на фудбалот му ја додели на Катар организацијата на Светското фудбалско првенство во 2010 година, без должно внимание за човековите права и без поставени услови за заштита на работниците мигранти кои ќе бидат потребни за изградба на огромната инфраструктура. ФИФА, исто така, не ги испита сомнежите за кршењето на човековите права на новинарите или системската дискриминација со која се соочуваат жените, ЛГБТ луѓето и другите во Катар. Во 2017 година, ФИФА усвои Политика за човекови права, ветувајќи дека ќе преземе „мерки за промовирање на заштитата на човековите права“, велејќи: „ФИФА ќе преземе соодветни мерки за нивна заштита, вклучително и со користење на своите потпора со релевантните органи. Но…
Повеќе од 6.500 работници мигранти од Индија, Пакистан, Непал, Бангладеш и Шри Ланка загинаа во Катар откако тој го доби правото да биде домаќин на Светското првенство пред 10 години.
Катарските закони исто така ги ускратуваат правата на жените и овозможуваат затворски казни, малтретирање, тортура врз припадниците на ЛГБТ заедницата,, и спроведува угнетувачки закони за слободата на изразување и слободата на печатот. Но, челните луѓе на ФИФА, и овој пат само замижаа на едното око, додека со другото ги броеја милионите од Катарските шеици.
Драган Мишев (ЦивилМедиа)
