Skip to content
Зголемувањето на медиумското известување и коментарите на социјалните мрежи за Неџметин Билал Ердоган, помладиот син на претседателот Реџеп Таип Ердоган, ги поттикна тврдењата дека најблискиот круг на претседателот се обидува да ја нормализира идејата за семејно наследство.
44-годишниот Билал Ердоган не е на избрана функција и не е дел од претседателскиот кабинет. Сепак, тој сè повеќе станува предмет на политичка дебата бидејќи се забележува промена, препрознаена и од критичарите и од поддржувачите, иако толкувана различно, според анализата на „Туркиш Минут“.
Критичките аналитичари и многу корисници на социјалните мрежи истакнуваат дека изјавите на Билал Ердоган сега се шират многу побрзо во турскиот медиумски простор – со повеќе статии, видеа и поволно известување што го претставува како национална политичка фигура, а не само како син на претседателот.
Неговиот јавен профил комбинира граѓански, младински и образовни мрежи, како и повремена вмешаност во скандали што се во меѓународните медиуми уште од истрагите за корупција од декември 2013 година што ја потресоа турската политичка сцена.
Името на Билал Ердоган доби меѓународна популарност во февруари 2014 година, кога на интернет се појавија снимки, наводно со разговор помеѓу тогашниот премиер Ердоган и неговиот син, во кој претседателот инсистирал да извади големи суми пари од куќата. Контекстот оставал впечаток дека целта била да се избегне Билал да биде фатен со големи суми пари, сценарио што се одиграло со други функционери и синови на министри на 17 декември 2013 година.
Снимките се појавија откако полицијата изврши рација во домовите на клучни личности од внатрешниот круг на Ердоган како дел од истрагата против корупција предводена од обвинителите во Истанбул. На 25 декември, еден од нив нареди апсење на Билал Ердоган, наредба без преседан што беше игнорирана од полицијата по наредба на министерот за внатрешни работи, што е јасно кршење на законот.
Случаите потоа беа отфрлени откако владата ги исчисти полицајците и обвинителите вклучени во истрагите, нарекувајќи ја операцијата обид за државен удар. Во турскиот политички жаргон, овој период останува познат како „истрагите од 17 до 25 декември“.
Налогот за апсење и протекувањето на снимките го поврзаа името на Билал Ердоган со наратив за корупциска мрежа околу претседателот, поддржана од неговото најблиско семејство.
Во 2015 година, Билал Ердоган повторно се најде во меѓународните вести за време на зголемените тензии меѓу Турција и Русија откако Анкара собори руски воен авион во близина на сириската граница. Руското Министерство за одбрана во тоа време соопшти дека има докази дека турското раководство и семејството на претседателот имале корист од нелегалната трговија со нафта од териториите контролирани од Исламската држава во Сирија и Ирак. Билал Ердоган ги негираше обвинувањата, а турската влада исто така ги отфрли, а претседателот рече дека ќе поднесе оставка доколку се докажат. Не беа поднесени кривични пријави, но случајот предизвика втор меѓународен скандал околу неговото име.
Италијанска истрага
Во 2016 година, Билал Ердоган стана предмет на истрага во Италија под сомнение за транспорт на готовина со цел перење пари додека студирал во Болоња. Претседателот Ердоган јавно ја критикуваше истрагата и предупреди за можни последици за билатералните односи, што предизвика остра реакција од тогашниот италијански премиер Матео Ренци, кој нагласи дека италијанските судии го почитуваат уставот, а не турскиот претседател.
Случајот подоцна беше отфрлен, но за критичарите во Турција тоа го зајакна верувањето дека семејните интереси на Ердоган честопати ги надминуваат државните интереси.
Случај од 2023 година во САД и Шведска
Во јуни 2023 година, Ројтерс објави дека антикорупциските власти во САД и Шведска истражуваат дојава во која се опишува план за исплата на десетици милиони долари мито од шведска единица на американска компанија доколку Билал Ердоган помогне во обезбедувањето доминантна пазарна позиција во Турција. Во извештајот се тврди дека се дискутираат механизми за насочување на средствата кон институции поврзани со него. Билал Ердоган, преку своите адвокати, негираше какво било кривично дело, а турските власти и провладините медиуми ја опишаа приказната како дезинформација. Турскиот суд подоцна нареди отстранување на статијата, но Ројтерс поднесе жалба на одлуката.
Случајот повторно го покрена прашањето за наследувањето, бидејќи извештајот го опишува Билал Ердоган како личност која некои инвеститори ја сметаат за „чувар на вратата“ на претседателот, и покрај тоа што нема формална владина позиција.
Фондации и влијание
Билал Ердоган е активен првенствено преку фондации и младински програми, надвор од директната изборна политика. Неговите критичари тврдат дека овие организации дејствуваат како канали што ги поврзуваат провладините мрежи со образованието, домувањето, стипендиите и идното вработување.
Меѓу најчесто споменуваните се Турската младинска фондација (TÜGVA) и Турската младинска и образовна фондација (TÜRGEV). TÜGVA, основана во 2014 година, долго време јавно се поврзува со Билал Ердоган. TÜRGEV, основана кога Реџеп Таип Ердоган беше градоначалник на Истанбул, управува со студентски домови и образовни програми и често се опишува како контролирана од претседателското семејство.
Во Соединетите Американски Држави, Фондацијата Туркен со седиште во Њујорк, основана заеднички од TÜRGEV и Фондацијата Енсар, тврди дека обезбедува можности за домување и образование за муслимански студенти. Нејзините проекти предизвикаа политичка дебата во Турција и меѓународен надзор врз нејзиното финансирање и влијание во странство.
Протечените документи и истраги поврзани со TÜGVA поттикнаа критики дека фондацијата работи како механизам за политичко покровителство, вклучително и преку внатрешни листи за назначувања во државни институции.
Поголема видливост, повеќе шпекулации за наследник
Критичарите ја забележаа промената во медиумскиот профил на Билал Ердоган од личност поврзана главно со скандали во јавен говорник чии изјави за младите, образованието и културата се широко објавувани. Тие велат дека долгогодишната концентрација на моќ околу претседателот создала проблем со наследувањето во владејачкиот табор, каде што различни групи се борат за контрола на партијата, администрацијата и економските мрежи.
Во овој контекст, наследникот на семејството се смета за можност за зачувување на статус кво и заштита на постојната конфигурација на моќ по заминувањето на лидерот.
Новинарот и опозициски пратеник Ахмет Шик тврди дека серијата истраги и апсења во провладините медиуми се перцепираат во Анкара како дел од борбата за наследување. Тој рече дека репресијата врз телевизискиот водител Мехмет Акиф Ерсој, кој беше уапсен минатата недела под обвинение за дрога, се толкува како сигнал до потенцијалните ривали во време кога се интензивираат разговорите за „ерата по Ердоган“ и името на Билал Ердоган се споменува сè повеќе.
Иако Билал Ердоган не прогласил политички амбиции и претходно изјави за руската новинска агенција ТАСС дека не сака да стане претседател и се фокусира на невладини активности, дебатата за иднината на турскиот електроенергетски систем продолжува. Прашањето дали републиканската структура на земјата може да издржи на династичката логика под притисок на доминантното семејство останува сè порелевантно.