Што се знае за договорот за минерали меѓу САД и Украина

Киев се согласи со условите на големиот договор со кој на САД им се дава пристап до украинските наоѓалишта на ретки минерали, изјави украинскиот премиер.

Украина се надева дека договорот – кој ќе им даде на САД финансиски удел во земјата – ќе ја охрабри Белата куќа да ја заштити Украина доколку војната со Русија повторно се разгори по прекинот на огнот, анализира денеска Би-Би-Си.

Американскиот претседател Доналд Трамп рече дека договорот ќе им помогне на американските даночни обврзници „да си ги вратат парите“ за помошта испратена до Украина за време на војната и ќе и даде на Украина „право да се бори“ против Русија.

Кои се условите на договорот?

Клучните детали сè уште не се објавени, но во средата украинскиот премиер Денис Шмихал рече дека Украина и САД ја финализирале верзијата на договорот.

Зборувајќи за украинската телевизија, Шмихал рече дека прелиминарниот договор предвидува да се формира „инвестициски фонд“ за реконструкција на Украина.

Киев и Вашингтон ќе управуваат со фондот под „еднакви услови“, додаде премиерот.

Тој рече дека Украина ќе придонесе 50 отсто од идните приходи од државните минерални ресурси, нафта и гас во фондот, а фондот потоа ќе инвестира во проекти во самата Украина.

„Њујорк тајмс“ објави цитирајќи нацрт-документ дека САД ќе го поседуваат максималниот износ на фондот дозволен според американскиот закон, но не нужно целиот.

Договорот беше во центарот на јазот меѓу Трамп и Зеленски минатата недела, при што украинскиот претседател го отфрли првичното барање за 500 милијарди долари (395 милијарди фунти) приход од ретки минерали.

Медиумските извештаи велат дека ова барање оттогаш е отфрлено.

„Одредбите од договорот се многу подобри за Украина сега“, изјави извор од украинската влада за Би-Би-Си.

Во вторникот, Трамп рече дека САД ѝ дале помош на Украина меѓу 300 милијарди долари и 350 милијарди долари и дека сака „да ги врати тие пари“ преку договор.

Анализата на BBC Verify не најде докази за оваа бројка.

Дали договорот вклучува безбедносна гаранција?

Извештаите сугерираат дека договорот не вклучува цврста безбедносна гаранција од САД, нешто за што Зеленски претходно се залагаше.

И покрај тоа, украинскиот премиер Шмихал во средата рече дека САД ги поддржуваат „напорите на Украина да добие безбедносни гаранции за да изгради траен мир“.

Тој рече дека Украина нема да го потпише договорот додека Зеленски и Трамп „не се договорат за безбедносните гаранции“ и не одлучат како да го „поврзат овој прелиминарен договор“ со американската безбедносна гаранција.

Јуриј Сак, советник на украинското министерство за стратешки индустрии, претходно во средата изјави за Би-Би-Си: „Нема смисла да се потпише каков било договор за критичните минерали ако Русите можат повторно да нападнат еден месец по потпишувањето на договорот“.

Тој рече дека треба да продолжат дискусиите за безбедносните гаранции.

Во меѓувреме, вицепремиерката Олха Стефанишина, која ги водеше преговорите, изјави за Фајненшл Тајмс дека договорот е „дел од поголема слика“.

Изгледите за договор за минерали првпат беа предложени од Зеленски минатата година како начин да им понуди на САД опиплива причина да продолжат да ја поддржуваат Украина.

Трамп во вторникот рече дека Украина ќе добие „право да се бори“ во замена за пристап до нејзините минерали, иако тој не потврди дека сè уште е постигнат договор.

Тој посочи дека САД ќе продолжат да испорачуваат опрема и муниција на Украина „додека не склучиме договор со Русија“.

Тој, исто така, рече дека ќе има потреба од „некаква форма на миротворство“ во Украина по каков било мировен договор, во форма што ќе треба да биде „прифатлива за сите“.

Кога ќе се потпише договорот?

Шмихал рече дека САД и Украина подготвиле конечна верзија на договорот, кој владата на Украина ќе го овласти за потпишување во среда.

Трамп рече дека очекува Зеленски да го потпише договорот при посетата на Вашингтон во петок, иако Зеленски сè уште не ја коментирал оваа посета.

Какви минерали има Украина?

Киев проценува дека околу 5% од светските „критични суровини“ се во Украина.

Ова вклучува околу 19 милиони тони докажани резерви на графит, за кои Украинскиот геолошки завод вели дека ја прави нацијата „една од првите пет водечки земји“ за снабдување со минералот. Графитот се користи за производство на батерии за електрични возила.

Украина има и значителни наоѓалишта на титаниум, литиум и други ретки метали – група од 17 елементи кои се користат за производство на оружје, ветерни турбини, електроника и други производи од витално значење во современиот свет.

Како реагираше Русија?

Владимир Путин сè уште не се осврнал на извештаите дека условите за договорот меѓу САД и Украина се договорени.

Но, во понеделникот вечерта тој за државната телевизија изјави дека е подготвен да им „понуди“ ресурси на американските партнери во заеднички проекти, вклучително и рударството во „новите територии“ на Русија – повикувајќи се на делови од источна Украина што Русија ги окупираше откако започна целосна инвазија пред три години.

Путин рече дека потенцијалниот договор меѓу САД и Украина за ретките минерали не предизвикува загриженост и дека Русија „несомнено има значително повеќе ресурси од овој вид од Украина“.

„Што се однесува до новите територии, тоа е исто. Ние сме подготвени да привлечеме странски партнери во таканаречените нови, на нашите историски територии, кои се вратија на Руската Федерација“, додаде тој.