Зошто не стига помошта за Газа?

По единаесет недели целосна блокада, израелската влада под премиерот Бенјамин Нетанјаху попушти: од почетокот на оваа недела, на првите камиони им беше дозволено да влезат во Појасот Газа за да го снабдуваат населението со хуманитарна помош. Ова, како што вели Нетанјаху, е важно за да се зачува меѓународната поддршка, но зошто не стига помошта за Газа?

Колку помош моментално пристигнува во Газа?

Според податоците на израелската координативна агенција COGAT, вкупно 198 камиони натоварени со хуманитарна помош поминале помеѓу 20 и 22 мај низ преминот Керем Шалом на тромеѓето меѓу Египет, Израел и Појасот Газа. Во текот на 20 и 21 мај беа проверени 98 камиони, а во четврток (22 мај) уште 100. Камионите транспортираат хуманитарна помош – брашно за пекари, храна за бебиња, медицинска опрема и лекови.

Иако ова изгледа како чекор напред, всушност е само капка во морето: за време на привременото примирје на почетокот на годината, до 600 камиони со помош за околу два милиони Палестинци влегуваа во Појасот Газа секој ден. И покрај обновениот прилив на помош, тимовите на ОН известуваат дека само преку ноќ помеѓу среда и четврток првите камиони на Светската програма за храна (WFP) влегоа во Газа и доставија брашно до неколку пекари.

Поради недостаток на безбедносни проверки, пратките стоеја на местата за собирање со денови. „Успеавме да дистрибуираме прва помош во Газа. Тоа е зрак надеж, но е премалку со оглед на потребите. Потребни се стотици камиони дневно. Тие се подготвени зад границата“, изјави за Дојче Веле Мартин Фрик, раководител на германскиот огранок на WFP.

Каде се складираат залихите?

Огромни залихи се создадени зад граничните рампи. WFP чува повеќе од 116.000 тони храна во Египет, Јордан и Израел – доволно за да се нахранат еден милион луѓе за четири месеци. Според Агенцијата на Обединетите нации за помош и работа за палестинските бегалци на Блискиот Исток (UNRWA), речиси 3.000 целосно натоварени камиони се подготвени да тргнат во секој момент и многумина се прашуваат зошто не стига помошта за Газа.

Сепак, транзицијата од магацин во дистрибутивен центар е бавна. На моментално единствениот отворен премин, Керем Шалом, целата стока мора да се товари во други камиони. Конвоите на ОН потоа чекаат на местата за собирање сè додека израелската армија не ја одобри рутата. Доколку одобрението е повлечено, конвојот останува на истото место сè до сигналот за продолжување. Така, палети со храна за бебиња и брашно се натрупуваат, додека народните кујни во северна Газа се без храна.

Кој ја доставува помошта?

Палестинската агенција за помош UNRWA продолжува да игра клучна улога: таа управува со засолништата и подготви 3.000 камиони. Светската програма за храна набавува брашно, организира конвои и управува со 25 пекари во Појасот Газа. Сепак, тие мораа да бидат затворени на крајот на март поради недостаток на гориво. Дури на 22 мај, првите пекари повторно почнаа да работат. Детскиот фонд УНИЦЕФ и Светската здравствена организација (СЗО) испраќаат специјализирана храна, вакцини и хируршки материјали.

Тие се поддржани од Црвената полумесечина на Египет, Јордан, Катар, Емиратите и Турција, како и од Меѓународниот комитет на Црвениот крст (МКЦК) и бројни меѓународни невладини организации, како што е Исламската помош. Билатералната помош од ЕУ или САД завршува во истото тесно грло, бидејќи Израел инсистира на сопствена инспекција на секоја пратка. Во исто време, израелската влада планира, заедно со американски компании, да изгради повеќе „безбедни центри“ на југ, каде што приватните безбедносни сили би ја преземале дистрибуцијата на помошта. ОН го отфрла овој модел како неправеден.

Зошто е блокирана помошта?

Блокада и бирократија: На 2 март, Израел целосно ги запре испораките, наведувајќи дека Хамас – кој се смета за терористичка организација од многу земји – краде хуманитарна помош. Само под голем меѓународен притисок, Израел дозволи ограничен влез на камиони „додека не започне новиот дистрибутивен систем“. Сепак, додека ОН и Израел се расправаат околу надлежноста, пратките остануваат во привремени магацини.

Безбедност и дизел: Во Газа, конвоите се попречени од бомбардирања, грабежи и уништени патишта. Без дизел, брашното не може да се собере и системите за ладење не можат да функционираат. Така, неколку дозволени пратки остануваат во магацините, додека цените на лебот растат.

Дали има превоз по море?

Поморскиот коридор „Амалтеа“, кој беше отворен во пролетта 2024 година под водство на Кипар, не стана сигурна рута за снабдување. Првата пратка на 17 март достави околу 100 тони храна на импровизиран пристаниште северно од Газа. Но, по израелскиот воздушен напад на почетокот на април врз конвојот на Светската централна кујна (WCK), операторите го прекинаа понатамошниот транспорт.

Паралелно со тоа, во мај 2024 година, американската војска постави пловечки понтон пред Газа. Првично, беа планирани од 90 до 150 камионски пратки дневно. За 20 работни дена, на копното пристигнаа околу 9.000 тони хуманитарна помош. Сепак, лошото време, безбедносните проблеми и грабежите доведоа до повторени прекини, па на 17 јули 2024 година, Пентагон официјално го објави прекинувањето на мисијата. Дури и најновите иницијативи на невладините организации не успеаја поради блокадата: бродот „Совест“ (Conscience) од флотата „Слобода-Флотила-Коалиција“ беше погоден од беспилотни летала на 2 мај 2025 година во близина на Малта, на пат кон Газа, поради што мораше да се врати оштетен. Оттогаш, ниту една пратка цивилна помош не стигнала со брод во Појасот Газа.

Што значи моменталната ситуација за луѓето?

Дури и пред блокадата, повеќе од две третини од населението зависеше од хуманитарна помош. По единаесетнеделна целосна блокада, ситуацијата драматично се влоши. Според анализата на Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации (ФАО), помеѓу 1 април и 10 мај, 93 проценти од населението (1,95 милиони луѓе) било во криза или во полоша ситуација (фаза 3 или повисока од системот за класификација на несигурност на храна – IPC). Од нив, 12 проценти (244.000 луѓе) се во фаза 5 – услови слични на глад, а 44 проценти (925.000 луѓе) се во фаза 4 (вонредна состојба).

Чисто математички кажано, на енклавата ѝ се потребни околу 1.300 тони храна секој ден за да обезбеди 2,2 милиони луѓе со просечно 2.100 килокалории дневно. Еден стандарден камион за помош носи околу 25 тони, па само за храна би биле потребни околу 50 до 60 камиони дневно. Бидејќи треба да се увезуваат вода, гориво, лекови и хигиенски средства, организациите на ОН проценуваат дека вкупната дневна потреба е најмалку 500 камиони. Доколку бројот остане на околу сто возила дневно, а распределбата остане нерешена, на Газа ѝ се заканува официјален глад во наредните недели.