Гугл призна дека системот за предупредување не работел добро за време на земјотресот во Турција: Потоа загинаа повеќе од 55.000 луѓе

Технолошкиот гигант претходно тврдеше дека системот работи добро по истрагата спроведена во 2023 година.

Десет милиони луѓе во радиус од 158 километри од епицентарот беа во можност да го добијат највисокото ниво на предупредување на Гугл – давајќи им до 35 секунди да се евакуираат на безбедно место.

Гугл изјави за Би-Би-Си дека половина милион луѓе го добиле пониското ниво на предупредување, кое се однесува на „благ тресење“ и не им се прикажува на корисниците на видлив начин.

Технолошкиот гигант претходно тврдеше дека системот работи добро по истрагата спроведена во 2023 година.

Овој систем за предупредување е достапен во нешто помалку од 100 земји и Гугл го опишува како „глобална мрежа за безбедност“, особено корисен во земјите кои немаат свои системи за рано предупредување.

Системот на Google, „Android Earthquake Alerts“ (AEA), е управуван директно од оваа компанија од Силиконската долина, а не од поединечни држави.

Работи на Android уреди, кои сочинуваат повеќе од 70% од мобилните телефони во Турција.

За потсетување, повеќе од 55.000 луѓе загинаа кога два големи земјотреси ја погодија југоисточна Турција на 6 февруари 2023 година, а повеќе од 100.000 беа повредени. Многумина спиеја во згради кои беа целосно срушени, а меѓу нив имаше и бројни повеќекатни згради.

Системот за предупредување на Google беше активен на денот на земјотресот, но ја потцени јачината на тресењето.

„Продолжуваме да го подобруваме системот врз основа на искуствата од секој земјотрес“, рече портпаролот на Google.

Како функционира системот за предупредување од земјотрес на Google?
Системот на Google користи податоци за вибрации од голем број мобилни телефони со Android.

Бидејќи земјотресите се шират релативно бавно, можно е да се испрати однапред предупредување.

Најсериозното предупредување се нарекува „Преземи акција“, и прво се активира гласен аларм на телефонот, кој го игнорира режимот „Не вознемирувај“ и го покрива целиот екран.

Ова предупредување се испраќа кога ќе се открие силно тресење кое може да загрози животи.

AEA има и поблаго предупредување, „Биди свесен“, кое предупредува на послабо тресење и не го вознемирува режимот „Не вознемирувај“.

Во случајот со Турција, предупредувањето „Преземи акција“ беше особено важно бидејќи земјотресот се случи во 04:17 часот наутро додека многумина спиеја. Само посериозно предупредување можеше да ги разбуди.

Би-Би-Си помина месеци по земјотресот обидувајќи се да ги пронајде корисниците кои го примиле предупредувањето, за да ја демонстрира ефикасноста на технологијата.

Но, и покрај разговорите со луѓе од погодените области, не беа пронајдени такви корисници.

Тимот истражувачи на Google подоцна објасни во медиумот „Science“ што тргнало наопаку, наведувајќи „ограничувања во алгоритмите за детекција“.

Во првиот земјотрес, системот ја процени магнитудата помеѓу 4,5 и 4,9 степени, додека вистинската магнитуда беше 7,8 степени според Рихтеровата скала.

Вториот голем земјотрес на денот исто така беше потценет, при што системот испрати 8.158 предупредувања „Преземете акција“ и речиси четири милиони предупредувања „Бидете внимателни“.

По земјотресот, Google го промени алгоритмот и повторно го симулираше првиот земјотрес. Во таа симулација, системот генерираше 10 милиони предупредувања „Преземете акција“ и уште 67 милиони пораки „Бидете внимателни“.

Критики и загрижености

Елизабет Реди, вонреден професор на Универзитетот во Колорадо (Училиште за рудници во Колорадо), рече дека е загрижувачки што биле потребни повеќе од две години за да се објават овие информации.

„Навистина сум фрустрирана што траеше толку долго. Не зборуваме за мал настан, многу луѓе загинаа и не видовме дека системот за предупредување работеше како што се очекуваше“, рече таа.

Гугл истакнува дека нивниот систем е само додаток, а не замена за националните системи за предупредување.

Сепак, некои научници предупредуваат дека државите би можеле премногу да се потпираат на технологија која не е доволно тестирана.

Харолд Тобин, директор на Пацифичката сеизмичка мрежа, рече: „Мислам дека клучно е да се зборува за тоа колку добро системот навистина функционира. Бидејќи некој би можел да заклучи – Google веќе го прави тоа, па ние не мораме?“

Истражувачите на Google велат дека пост-настанската анализа го подобрила системот и дека AEA досега испратила предупредувања до 98 земји.

BBC побара од Google информации за тоа како AEA се покажала за време на земјотресот во Мјанмар во 2025 година, но сè уште не добила одговор.