Skip to content
Меѓународниот суд на правдата (МСП), со седиште во Хаг, издаде советодавно мислење според кое државите имаат обврска да ја заштитат животната средина од емисиите на стакленички гасови и соодветно да одговорат во борбата против климатските промени.
Ова ги вклучува обврските вклучени во Парискиот договор за климата, во кој потписниците се согласија да го одржат глобалното затоплување на 1,5 степени во споредба со прединдустриската ера.
МСП пресуди дека доколку државите ги прекршат своите обврски, тие се правно одговорни и може да бидат замолени да ги прекинат штетните дејствија, да понудат гаранции дека нема повторно да го сторат тоа и да спроведат репарации во зависност од ситуацијата
Гутереш: Ова е победа за нашата планета
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, ја поздрави оваа историска одлука во видео порака.
„Ова е победа за нашата планета, за климатската правда и моќта на младите луѓе да променат нешто“, рече тој.
Судот се осврна на обврските на земјите-членки според договорите за животна средина и човекови права.
Прво, земјите-членки се потписнички на бројни меѓународни договори за животна средина, вклучувајќи ги договорите за заштита на озонската обвивка, Конвенцијата за биолошка разновидност, Протоколот од Кјото, Парискиот договор… кои ги обврзуваат да ја заштитат животната средина – и за сегашните и за идните генерации низ целиот свет.
Исто така, бидејќи „чистата, здрава и одржлива животна средина е предуслов за уживање на многу човекови права“, и тие се потписнички на бројни меѓународни договори за човекови права, вклучувајќи ја и Универзалната декларација за човекови права, тие се обврзани да обезбедат остварување на тие права преку дејствување во борбата против климатските промени.
Како беше изнесен случајот со климатските промени пред судот во Хаг?
Во септември 2021 година, тихоокеанската островска нација Вануату објави дека ќе побара советодавно мислење од Меѓународниот суд на правдата за климатските промени. Иницијативата ја покрена младинската група „Студенти од тихоокеанските острови кои се борат против климатските промени“, која ја истакна потребата од итна акција, особено во малите островски држави.
Откако Вануату ги убеди другите членки на ОН да ја поддржат иницијативата во Генералното собрание, на 29 март 2023 година беше усвоена резолуција со која се бара од Меѓународниот суд на правдата советодавно мислење за две прашања:
Кои се обврските на државите според меѓународното право кога станува збор за заштита на животната средина?
Кои се правните последици за државите според тие обврски кога тие предизвикуваат штета на животната средина?
Повелбата на ОН му дозволува на Генералното собрание или на Советот за безбедност да побараат советодавно мислење од Меѓународниот суд на правдата. Иако ваквите мислења не се правно обврзувачки, тие имаат значителна правна и морална тежина и придонесуваат за разјаснување и развој на меѓународното право, дефинирајќи ги правните обврски на државите.
Ова е најголемиот случај во историјата на Меѓународниот суд на правдата, што е потврдено со бројот на поднесени писмени изјави (91) и бројот на држави што учествувале во усни аргументи (97).
Меѓународниот суд на правдата, познат и како „Светски суд“, решава правни спорови меѓу земјите-членки на ОН и издава советодавни мислења за правни прашања што му ги упатуваат телата и агенциите на ОН.
Тоа е еден од шесте главни органи на Обединетите нации и единствениот што не е со седиште во Њујорк.
