Критики за гласањето на Македонија во ОН и договорот со САД

Европската комисија во годинешниот извештај потврди дека Северна Македонија и понатаму е целосно усогласена со Заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, вклучително и со сите рестриктивни мерки заради руската агресија врз Украина. Пораката е јасна: државата е перципирана како доверлив партнер кој ја избрал европската траекторија не само декларативно, туку и во пракса.

Но извештајот не е само пофалба. Комисијата предупредува на практични слабости: постои временски јаз меѓу одлуката за усогласување со санкциите и нивната формална имплементација, а преводите и административните процедури ја забавуваат примената. Во дипломатски превод: политичката волја е тука, но капацитетите за спроведување мора да се засилат ако државата сака да го задржи кредибилитетот.

Позитивниот биланс се гледа и на терен. Скопје континуирано учествува во мисиите и операциите за управување со кризи на ЕУ – од ЕУФОР „Алтеа“ во БиХ до баталјонската група ХЕЛБРОК – а во ноември 2024 го потпиша и Партнерството за безбедност и одбрана со Унијата; во мај 2025 во Скопје се одржа и првиот Дијалог ЕУ–Северна Македонија за безбедност и одбрана.

Сепак, има точки на несогласување со европските стандарди. Сѐ уште важи билатералниот имунитетен договор со САД кој им дава изземања од надлежноста на Меѓународниот кривичен суд – што не е во линија со заедничките позиции на ЕУ за интегритетот на Римскиот статут. Тоа е политички чувствителен остаток од минатото и ќе мора да се адресира ако се сака целосна усогласеност „без звездичка“.

Извештајот бележи и нијанси во гласањето на ОН: во февруари 2025, при резолуцијата за „сеопфатен, праведен и траен мир во Украина“, Северна Македонија беше воздржана и го поддржа алтернативниот документ спонзориран од САД. Одлуката не ја поништува европската линија, но отвора прашања за доследност во ситуации кога Брисел очекува единствен фронт.

Друг фронт е отпорноста на хибридни закани. Стратегии има, тимови постојат, но правната рамка против странско манипулирање со информации и дезинформации (FIMI) не е доволно јасна. Во регион каде влијанијата се пресекуваат – од кремаљски наративи до економска „мека-моќ“ – законско затворање на празнините е клучно за да не се еродира јавната доверба во европскиот курс.

Што бара ЕК во следните 12 месеци? Да се задржи целосната усогласеност со ЗНБП, да се зајакнат капацитетите за спроведување и надзор на санкциите, да се усогласи националната стратегија за мало и лесно оружје со ревидираната регионална патна карта 2025–2030 и да се постави јасна правна рамка против странски информативни манипулации. На кратко: политичкиот компас е правилно насочен, сега треба механизам што брзо и дисциплинирано ја претвора насоката во резултати.

Следете го нашиот блог со сите најнови текстови на тема извештајот на ЕУ за Македонија на овој ЛИНК