Skip to content
Од моментот кога Соединетите Американски Држави воведоа санкции против Нафтната индустрија на Србија (НИС), во јавноста во Србија се отвори дебата за можните решенија за снабдување со нафта и гориво. Додека некои експерти сметаат дека стечајот би можел да биде излез од ситуацијата, други предупредуваат дека таквиот чекор може да доведе до уште поголеми проблеми, додека државата сè уште не презентира конкретни предлози за излез од кризата.
Санкции и притисоци
САД бараат Русите да бидат исклучени од сопственоста на НИС, додека Русија се противи на тоа. За да го обезбедат својот интерес, Русите понудија гасен аранжман со Србија кој е валиден само до крајот на годината. Во јавноста се појавија различни предлози за решавање на кризата – од национализација, преку создавање нова компанија, до прогласување стечај на НИС.
Што значи стечајот за НИС?
Стручњаците објаснуваат дека стечајот може да биде средство за брзо решавање на проблемот, но со сериозни ризици. Александар Ковачевиќ, енергетски експерт, истакнува дека законски, ако компанијата нема сметки во банките или не може да ги подмири своите обврски, суд прогласува стечај и именува стечаен управник. Тој тогаш ја презема контролата врз компанијата, вклучително и обезбедување на сигурноста на снабдување, што во практика значи дека НИС станува нова фирма под државна контрола.
Сличен став има и економскиот новинар Миша Бркиќ, кој вели дека прогласувањето стечај овозможува државата да ја преземе контролата, да формира нова компанија и да го обезбеди снабдувањето на пазарот, но тоа би било само привремено решение.
Скептицизам кај експертите
Дел од стручната јавност предупредува дека стечајот не е реално или долгорочно решение. Ненад Гујаничиќ од Momentum Securities вели дека за доброволен стечај е потребна согласност на мнозинскиот сопственик, а присилен стечај може да настапи само кога компанијата веќе не може да ги подмири обврските, што би било премногу доцна за заштита на интересите на граѓаните и економијата.
Владaн Павловиќ од Ipopema Securities додава дека стечајот доаѓа во предвид само ако се блокираат сметките и банките ги прогласат кредитите за доспеани. Во тој случај, стечајниот управник презема контрола, но често следи распродажба на имотот, што дополнително го загрозува континуитетот на работењето и снабдувањето на пазарот.
Правен аспект
Стечајната управничка Ивана Матиќ објаснува дека НИС може да оди во стечај само ако постои законски основ, како трајна неспособност за плаќање или презадолженост. Отворањето на стечај ја суспендира сопственоста на сегашните акционери и компанијата преминува под контрола на привредниот суд и агенциите за лиценцирање, односно државата.
Стечајот овозможува компанијата да продолжи да работи доколку тоа е во поголем јавен интерес, но не може да трае засекогаш. Проблем претставува и евентуалната продажба – државата не може да го спречи Русите повторно да учествуваат во лицитацијата и да го купат НИС.
Долгорочни дилеми
План за реорганизација или принудна управа се опции, но бараат законски измени и санкции кон Русија. Стечајот се смета за привремено решение, кое може да го обезбеди континуитетот на снабдувањето на краток рок („на пет минути“), но долгорочно носи ризик од правни спорови и губење контрола над компанијата.
Ивана Матиќ заклучува: „Мораме детално да ги анализираме последиците. Стечајот може да го реши проблемот веднаш, но прашањето е што следува потоа. Ако се одлучиме за оваа опција, мораме да бидеме подготвени за сите ризици и компликации што ги носи.“
Извор: https://n1info.rs/biznis/stecaj-kao-spas-za-nis-potez-za-jos-vece-probleme-ili-resenje-na-pet-minuta/
