Страв од нова војна: Што е познато за конфликтот меѓу Авганистан и Пакистан и зошто е важен и „факторот Индија“

Тензиите меѓу Авганистан и Пакистан ескалираа во последните денови откако соседите си разменија смртоносен оган, со што ги поттикнаа ставувањата од поширок конфликт.

Судирите следеа по нападите од минатиот четврток во авганистанскиот главен град Кабул и пограничната покраина Пактика, за кои Талибанците го обвинија Пакистан, иако Исламабад официјално не ја презеде одговорноста за нападите.

Последната ескалација се совпадна со историската посета на министерот за надворешни работи на Талибанците, Амир Кан Мутаки, на Индија, што предизвика загриженост во Исламабад, пишува CNN.

Експертите предупредуваат дека овие најнови напади би можеле да означат нова ера на нестабилност меѓу соседите, кои со години одржуваат стабилен и стратешки однос и покрај честите судири долж спорната граница.

Што знаеме за насилството што предизвика повици за деескалација од Кина, Русија, Саудиска Арабија и Катар, како и понудата на американскиот претседател Доналд Трамп да посредува во мировните преговори?

Најострата ескалација во последните години

Талибанците го обвинија Пакистан дека извршил „невиден, насилен и за осуда“ напад врз цели во Кабул и Пактика во ноќта помеѓу четврток и петок.

Исламабад официјално не ја презеде одговорноста за нападите. Сепак, за време на прес-конференцијата во петок, полковникот Ахмед Шариф Чаудри, пакистански воен функционер, рече дека има „докази“ дека „Авганистан се користи како база за спроведување терористички активности во Пакистан“.

Пакистан долго време го обвинува Кабул дека ја засолнува милитантната група пакистански талибанци (позната како ТТП), што талибанците во Авганистан го негираат. Пакистан се соочи со пораст на исламското насилство откако талибанците го презедоа Кабул во 2021 година, што ги охрабри милитантните групи.

Помеѓу саботата и неделата, талибанците извршија, како што рекоа, одмазднички напади врз пакистанските сили во различни области во близина на граничните провинции Кунар и Нангархар.

Пакистан одговори на нападот, кој го нарече „неиспровоциран“, со извршување воздушни напади и физички напади врз талибанските кампови, контролни пунктови, како и врз центри за обука на терористи и мрежи за поддршка во Авганистан, според военото соопштение.

Талибанците објавија дека ја прекинале својата воена операција околу полноќ, по посредништвото на Катар и Саудиска Арабија.

Двете земји наведоа поголем број на жртви отколку што призна нивниот сосед.

Пакистан тврдеше дека убил повеќе од 200 талибанци и милитанти, што е многу повеќе од деветте жртви што ги признаа талибанците.

Од друга страна, Талибанците изјавија дека убиле 58 пакистански војници – двојно повеќе од 23-те жртви што ги призна Пакистан.

Долга и комплицирана историја

Пакистан и Авганистан имаат долга и сложена историја и честопати се судирале по нивната планинска, спорна граница долга 2.500 километри, позната како „Линија Дуранд“.

Пакистан беше еден од главните спонзори на талибанците за време на нивниот бунт против авганистанската влада во раните 2000-ти.

Двете земји се исто така главни трговски партнери и делат силни врски меѓу луѓето. Пакистан им обезбеди засолниште на милиони авганистански бегалци за време на децениите војна, иако во последниве години почна да ги протерува, наведувајќи го ризикот од тероризам.

Сепак, односите меѓу Авганистан и Пакистан се влошија поради зголемувањето на милитантното насилство насочено против Пакистан.

ТТП повторно се појави како една од најголемите закани за националната безбедност на земјата, извршувајќи 600 напади врз пакистанските сили во изминатата година, според неодамнешниот извештај на независната непрофитна организација „Armede Conflict Location & Event Data“ (ACLED).

По нападите во саботата, пакистанската војска изјави дека иако Пакистан претпочита дипломатија, „нема да толерира предавничка употреба на авганистанската територија за тероризам против Пакистан“.

Во неделата Пакистан објави дека затворил два главни гранични премини со Авганистан.

Факторот Индија

Пакистанската војска истакна дека „сериозна провокација“ се случила за време на неодамнешната посета на министерот за надворешни работи на Талибанците на Индија, главниот регионален ривал на Пакистан. Двете земји последен пат водеа краток вооружен конфликт претходно оваа година.

Талибанците и Индија не го криеја своето зближување – во петокот Њу Делхи го објави повторното отворање на амбасадата во Кабул, нарекувајќи ја посетата на Мутаки „важен чекор во подобрувањето на нашите односи и потврдувањето на трајното пријателство“ меѓу двете земји.

Антоан Левеск, виш соработник за одбрана, стратегија и дипломатија во Јужна и Централна Азија во Меѓународниот институт за стратешки студии, изјави за CNN дека Исламабад и Њу Делхи „крваво се натпреварувале за влијание во Авганистан со децении“.

Левеск изјави дека посетата на Талибанците на Индија претставува „пресвртница“ во односите меѓу Индија и Талибанците, што дополнително „го зголеми чувството на несигурност за Пакистан, како на источната, така и на западната граница“.

Пакистан долго време ги сметаше добрите односи со Авганистан како клучни за балансирање на влијанието на Индија, поради што продолжи прикриено да ги поддржува Талибанците сè додека не дојдоа на власт – и покрај тоа што јавно ја поддржуваше војната против теророт предводена од САД и НАТО, рече Перл Пандија, виш аналитичар за Јужна Азија во ACLED.

„Сепак, се чини дека оваа пресметка не ги даде очекуваните резултати“, додаде Пандија.

Како реагираа другите земји?

Катар, Саудиска Арабија, Кина и Русија повикаа на деескалација на конфликтот.

Катар изрази „загриженост“ за можните последици по безбедноста и стабилноста на регионот, според соопштението објавено на мрежата X. Саудиска Арабија, која неодамна потпиша договор за одбрана со Пакистан, исто така повика на „воздржаност и дијалог“.

Кинеското министерство за надворешни работи изјави во понеделник дека „искрено сака двете земји да се фокусираат на пошироката слика… и да ги решат своите разлики преку дијалог и консултации“. Русија, исто така, повика на дипломатско решение на конфликтот.

Перл Пандија рече дека очекува Кина, „која неодамна презеде посредничка улога меѓу Пакистан и Авганистан и има економски интереси во двете земји“, внимателно да ги следи случувањата.

Конфликтите го привлекоа и вниманието на Доналд Трамп, кој понуди да посредува во постигнувањето мир.

„Слушам дека сега има војна меѓу Пакистан и Авганистан. Јас сум добар во решавањето војни, добар сум во донесувањето мир“, им рече Доналд Трамп на новинарите во „Ер Форс Уан“ додека леташе за Израел во неделата за договор за прекин на војната во Газа.