Skip to content
Струга влегува во изборниот финиш со ретко шареник листинг на кандидати и уште поретка политичка ситуација: ниту ВМРО-ДПМНЕ ниту СДСМ не истуркаа свој партиски кандидат, туку играат преку советнички листи и (не)формални поддршки. На 19 октомври, право на глас имаат 62.711 граѓани на општината. Во позадина – долгогодишни урбанистички аномалии, притисоци од УНЕСКО за заштита на Охридскиот регион и еколошки спорови што стигнаа до Стразбур. Ова не се „уште едни локални избори“, туку избор за курсот на Струга во следните четири години.
Кој сè трча за градоначалник?
Општинската изборна комисија потврди девет кандидатури. Меѓу нив: Арсим Далипи (Национална алијанса за интеграција – коалицијата предводена од ДУИ/Европски фронт), Менди Ќира (независен, со отворена поддршка од коалицијата ВЛЕН, а јавно и од ВМРО-ДПМНЕ во општини без сопствени кандидати), пратеничката Јована Мојсоска (Левица), Роберт Милески (независен, поддржан од „Демократи“), Љубе Петревски (Работничка партија), како и независните Насто Палиоски, Игор Малески и Бесник Асани. Дел од кандидатите го потпишаа кодексот за фер кампања во ОИК Струга; тројца не присуствуваа на настанот.
Стратегискиот контекст: УНЕСКО, урбанизам и екологија
Предупредувањата за статусот на Охридскиот регион остануваат тврда рамка за секој идниот градоначалник. Комитетот за светско наследство во 2025 ја одложи „црвената листа“, но остави последна шанса – приоритети се сузбивање на дивоградбите, модернизација на отпадните води и вистинска примена на мораториумите на бреговата линија. Во меѓувреме, предметот за нелегалната депонија кај Струга стигна до Европскиот суд за човекови права. Ова не се наративи, туку конкретни обврски и ризици за туризмот, екосистемот и економијата на градот.
Арсим Далипи: „Башkë për Strugën“ – 11 столбови и план до ниво на проект
Програмата на Далипи е најдетално изработена и во форма на оперативен план: дигитална платформа „е-Комуна“, рок од 15 дена за административни услуги, стриминг на седници, антикорупциска алатка за анонимни пријави. Во урбанизам – нов Генерален урбанистички план (ГУП) со проширување север/исток/запад, нови кружни текови и локални пробиви, системско менување на азбестните цевки, две клучни станици за пречистување (планирана во Лабуништа–Бороец и модернизација на градската), целосно осветлување, ревитализација на стари калдрми и јавни површини. Посебни столбови се култура/млади/спорт, образование (STEAM училници, дневен престој), социјални услуги и дијаспората како развоен ресурс. За Струга, ова е „карта на проекти“ што директно се поклопува со забелешките на УНЕСКО и еден од ретките документи со јасни локации и чекори. Клучниот предизвик ќе биде темпото, буџетската рамка и координацијата со државните/меѓуопштинските тела.
Менди Ќира: независен профил со широка политичка логистика
Бизнисмен и поранешен претседател на Стопанската комора на Северозападна Македонија, Ќира настапува како „независен со менаџерски рефлекс“. Формално го поддржува блокот ВЛЕН, а од владејачката ВМРО-ДПМНЕ стигна и експлицитен сигнал дека во Струга ќе повикаат поддршка за него. Во кампањата акцент му се работните места, ред во урбанизмот и посебна културна агенда (услови за уметници, нови културни содржини), со порака за „граѓанска, без навреди“ кампања. Силата му е мрежата и оперативноста; слабост – недоволно „тврд“ јавен документ како комплетна програма по сектори (освен фрагменти), што отвора прашања за приоритизација и мерливост.
Јована Мојсоска: левичарска критика кон градежниот хаос и корупцијата
Левица е единствената парламентарна партија од македонскиот блок со свој кандидат во западните општини, а Мојсоска ја гради нишата врз остар став кон нелегалната градба и урбанистичкиот хаос. Дел од вниманието во финишот го одвлекоа и контроверзии – ВМРО-ДПМНЕ ја обвини партијата за финансиски прекршувања (Мојсоска ги негира), но суштината на понудата останува: стоп за клиентелизмот и цврста инспекција на терен. Ако драмата со УНЕСКО е фокус, ваквиот профил е релевантен; ако доминира „менеџерската“ економија – ќе и треба поопиплив инвестициски план.
Роберт Милески: „ред, дисциплина и развој“ – амбиции до дрон-индустрија и дата-центри
Независниот Милески (поддржан од „Демократи“) вети комплетна дигитализација на администрацијата, брзи дозволи, бизнис-зона за мали/средни, поврзување со ИТ компании и стартапи, како и – најамбициозно – преговори за доведување R&D во одбранбена технологија (дронови) и позиционирање на Струга на „мапата на дата-центри за АИ“. Во култура/спорт – реновирање сали, локални иницијативи и календар на настани, плус силен туризам со пешачко-вело инфраструктура и уреден кеј. Визијата е смела и инспиративна, но ќе бара транспарентни договори и реалистични проценки за мрежна/енергетска инфраструктура – особено ако УНЕСКО-рамката ограничи дел од градбите.
Љубе Петревски: работнички фокус и социјална агенда
Лидерот на Работничката партија настапува со препознатлива линија – поголеми работнички права и подобри услови за труд. Иако се работи за партиска порака од претходен изборен циклус, таа дава траекторија каков тип локални политики би туркал: колективни договори во јавните претпријатија, безбедност при работа, контролни механизми кај концесионери/подизведувачи. Прашањето е како ова да се преведе во општински инструменти и буџетски програми.
Независните Палиоски, Малески и Асани: локални мрежи, ниска онлајн-видливост
Палиоски и Малески формално се пријавени како групи избирачи, но со скромно присуство на јавно достапни, детални програми. Бесник Асани, пак, јавноста го регистрираше и по независната листа за советници и активностите на социјални мрежи. За тројцата, клучно прашање е како би управувале со крупните инфраструктурни и еколошки приоритети – нешто што (до овој миг) не е артикулирано во комплетни документи.
Што е „тешката математика“ во Струга
Дури и најдобрата програма ќе се лизга без дисциплина во урбанизмот и отпадните води. Далипи тука нуди директни решенија со пречистителни станици, водовод/канализација и нов ГУП – куси рокови и финансирање ќе бидат „лакмусот“. Ќира има силен политички/оперативен бек-ап, но ќе мора брзо да испорача транспарентен план до ниво на проект-листи (особено за брегот на езерото). Мојсоска нуди анти-корупциски ресет, но ќе и треба оперативна економска агенда за вработливост без да се прегази УНЕСКО-рамката. Милески поттикнува со визионерски тех-пакет, кој без енергетски/мрежни инвестиции ризикува да остане на ниво „pitch“. А работничката, граѓанската и независната линија ќе мора да покажат како нивните принципи стануваат капитални објекти, јавни услуги и урбан ред.
Што да гледаме на 19 октомври
Првин, како и дали кандидатите ќе се врзат за јавно мерливи рокови за: нов ГУП и ПДУ, старт на пречистителни капацитети, заменa на азбестни цевки и уредување на кејот. Второ, кој ќе донесе транспарентни механизми против клиентелизам (јавни набавки, стриминг на седници, јавни бази на урбанистички постапки). Трето, дали „инвестициите“ значат реални договори и мапирани локации, а не PR-ветувања. И четврто, дали општината ќе стане партнер – не соперник – со научната и граѓанската заедница за да го сочува статусот на светско наследство.
Едноставно кажано, Струга ќе бира меѓу четири главни траектории: програмска инженеринг-агенда со јасни проекти (Далипи), оперативен „CEO-модел“ со широка политичка логистика (Ќира), анти-корупциски ресет со урбанистички рестрикции (Мојсоска), или визионерски тех-скок со ризик од преголеми ветувања (Милески). Победникот – кој и да е – ќе добие повеќе од градоначалнички мандат: ќе добие шанса да ја врати довербата дека Струга може да биде европска општина што ја почитува водата што ја храни и културата што ја дефинира. И ова ќе се мери по делата, не по зборовите.
