Skip to content
Во мандатот на новата Европска комисија, портфељот на проширување и соседска политика очекувано ќе биде едно од најценетите кога членовите ќе ги распределат врвните позиции. За ресорот интерес покажаа неколку земји-членки, меѓу кои Австрија, Шведска и Грција, но и Унгарија сака да го задржи.
Станува збор за портфељ што вклучува зајакнување на односите со соседите на ЕУ, обезбедување кредибилна перспектива за членство и поттикнување реформи кај деветте кандидати за членство во Унијата.
На почетокот на годинава високи функционери оценија дека сегашната состојба значи дека е неопходно да се забрзаат процедурите што Комисијата под раководство на Жан-Клод Јункер практично ги стопираше, што резултираше со речиси една деценија стагнација. Членките на ЕУ во изминатите две години дадоа зелено светло за напредокот на Украина, Молдавија, Грузија и Босна и Херцеговина на патот на европската интеграција, што ќе бара значителен ангажман од двете страни.
„Клучната задача за тоа ресор ќе биде да се „доврши Украина“, а останатите (кандидати) да се реформираат“, изјави дипломат на ЕУ за бриселскиот портал Еурактив под услов да остане анонимен.
Како дел од тие напори, внатрешната група на Комисијата за поддршка на Украина неодамна формираше нов директорат фокусиран на реконструкција и пристапување. Исто така, зголемено е финансирањето на регионот во процесот на проширување, вклучително и преку новиот План за раст за Западен Балкан.
Неколку земји-членки на ЕУ, меѓу кои Австрија, Шведска и Грција, се заинтересирани за тоа место на проширување во Европската комисија, според Еурактив кој се базира на податоци од истражувања, медиуми и директни извори.
Истовремено, Унгарија сака еврокомесарот Оливер Вархеји да остане за да го зачува влијанието врз пристапните преговори со Украина и со Западен Балкан.
Сепак, неколку земји-членки изразија резервираност кон Вархеи или друг унгарски комесар, особено откако премиерот Виктор Орбан се обиде да ја блокира помошта за Украина и се закани дека ќе ги одложи пристапните преговори. Некои претставници на ЕУ исто така велат дека би било невообичаено една земја да има исто ресор двапати.
Неколку дипломати и официјални претставници на ЕУ, како и националните влади, изјавија за Еурактив дека портфељот за проширување се очекува да биде главен приоритет во следниот мандат на Комисијата и повеќето очекуваат негово надградување.
„Има смисла да се надгради ресорот на потпретседателска позиција (во Комисијата), со оглед на потребната координација со ресорите на другите комесари“, рече еден претставник на ЕУ.
Портфељот на проширување значително влијае на политиките во голем број области, вклучително и земјоделството и кохезијата, како и буџетот на ЕУ и разговорите за реформи.
„Покрај дискусијата за политичката оправданост за проширувањето, би имало смисла да се формира работна група во новата Комисија која ќе синхронизира различни области на политиката“, рече друг претставник на ЕУ за Еuractiv.com.
Истовремено, неколку функционери и дипломати изразија стравување дека тој ресор не е добро распоредено на голема географска област. Решението за ова би можело да биде поделбата на мандатот на дел за кандидатите за членство кои најверојатно ќе се приклучат на блокот во иднина и дел за оние за кои се смета дека се во „блиското соседство“, како што се Северна Африка и Блискиот Исток.
Дипломатите велат дека поради постојаното „префрлање“ меѓу сосема различни региони, новиот комесар нема да може целосно да се посвети на бараната политичка и реформска агенда за проширувањето и дека сериозно треба да се размисли за реструктуирање на тоа ресор, така што фокусот е на земјите-пристапни и најблиските соседи, додека договорите за миграции со јужното соседство ги решава некој друг. Исто така, се очекува дека политиката на проширување на ЕУ ќе биде тесно поврзана со идните реформи со цел да се подготви блокот за идниот формат ЕУ36+.
Според интерен документ до кој Еурактив имал пристап, се очекува лидерите на ЕУ да одлучат за т.н стратешката агенда за следниот мандат, ја нагласува потребата проширувањето и внатрешните реформи на Унијата да одат паралелно.
Дипломатите рекоа и дека нивна најголема грижа е политизирањето на ресорот и дека, во овој контекст, им се чини дека најдобро би било Шведска, поради нејзиното искуство во Источното партнерство и работата поврзана со проширувањето што ја направи за време на претседавањето со ЕУ во 2023 година, би бил комесар за проширување.
Добар избор, според дипломатите, би можел да биде еврокомесар од Централна или Источна Европа, со оглед на искуството на тие земји во пристапниот процес.
Некои дипломати изразија загриженост дека земјите кои имаат спорови со соседите, како што се Грција со Албанија и Северна Македонија, или „отворени политички агенди“ кон еден или повеќе кандидати, како што е кандидатурата на Австрија за БиХ или споровите на Полска со Украина, може да реагираат негативно. тие дејствуваат на портфолиото.
„Сите сакаме разумна држава на чело, држава која нема да го стави националниот интерес над работата (во Комисијата) што мора да се изврши технички и со добра волја“, рече еден дипломат.
„Ако ставите кловн кој не ја разбира техничката страна на нештата и чувствителноста на двајцата кандидати ичлен, тогаш имаме проблем“, додаде друг.
