Skip to content
Во време кога новинарството треба да биде столб на демократијата и гласот на јавноста, жените новинарки на Западен Балкан се сè почесто изложени на сурови онлајн напади. Наместо мета на физички напади, тие се цел на дигитална агресија – со закани, навреди, јавни дискредитации и системски игнорирања од страна на институциите.
Ново регионално истражување, спроведено од Универзитетот во Виена и локални новинарки и истражувачи од регионот, открива дека во Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија, родово базираното онлајн насилство стана секојдневие за многу новинарки – и најчесто останува несанкционирано.
Закони што не важат во пракса
Иако дел од земјите имаат законски механизми против говор на омраза и дигитално насилство, тие ретко се применуваат ефикасно. Според наодите на истражувањето, постои сериозен јаз меѓу законската рамка и реалната заштита на терен. Жените новинарки укажуваат дека често се чувствуваат напуштени од системот кој формално треба да ги заштити.
„Има закони, но тие не значат ништо кога институциите не постапуваат“, сведочат испитаничките. Многу од нив претрпеле јавни навреди, закани со сексуално насилство и објави што ги дехуманизираат – а реакциите од полицијата и обвинителството биле благи или непостоечки.
Изложени и обележани
Некои новинарки биле ставени на „црни листи“ од провладини медиуми, етикетирани како предавници или непријатели на државата – со што се поставува опасен преседан за легитимирање на насилството против нив, и во онлајн и во офлајн сферата.
„Пријавив, но никој не реагираше“ – ова е најчестата реченица што ја споделиле интервјуираните новинарки. Дури и кога заканите биле екстремни – со повици на силување или убиство – државниот одговор бил неадекватен или целосно отсутен.
Политички тензии префрлени во дигиталниот свет
Истражувањето го поврзува ширењето на онлајн насилството со нерешените политички и историски конфликти во регионот. Поранешните етнички и националистички тензии сега се преселени во дигиталната сфера, каде што говорот на омраза лесно наоѓа простор и публика.
Најизложени се новинарките кои покриваат „чувствителни“ теми – како што се воени злосторства, корупција, организиран криминал и човекови права. Дополнително, оние со маргинализиран етнички, верски или родов идентитет се уште почесто на удар.
Време е за колективен отпор
Авторките на извештајот – Катарин Сарикакис, Олександра Гудкова, Невена Бувач, Александра Маринковиќ и Гулдана Аметова – апелираат за системски пристап и координиран одговор. Неопходно е да се воспостави мрежа на заштита што вклучува медиумски организации, синдикати, граѓанскиот сектор, институции и дигитални платформи.
Новинарките не смеат да останат сами во борбата со онлајн насилството. Бидејќи секоја непреиспитана закана не е само лична трагедија – туку и удар врз слободата на медиумите и демократијата.
Извор: Moonshot.news
