Skip to content
Министерот за правда Игор Филков оцени дека, доколку Бадентеровото мнозинство се претвора во средство за блокада, „можеби е дојдено време да се размисли за негово ревидирање“. Изјавата доаѓа во пресрет на гласањата за изборни измени во Собранието и застојот околу одлуките на ДИК за бројот на општински советници — процеси што, според власта, ги кочи ставот на ДУИ.
Филков порача дека очекува парламентот да ја заврши „домашната работа“ и да не дозволи правен вакуум. Ако тоа не се случи, рече тој, тогаш станува збор за злоупотреба на Бадентеровото мнозинство, по што логично се отвора прашањето за негово преиспитување. Конкретни насоки за можни измени не наведе.
Застојот е веќе видлив: измените не поминаа затоа што пратениците на ДУИ гласаа против, со што не можеше да се исполни условот за Бадентер. Реакцијата на партијата стигна преку потпретседателот Бујар Османи, кој на „Фејсбук“ оцени дека со овие чекори „се реализира план за демонтирање на Охридскиот договор чекор по чекор“.
Што значи ревизија и што е „Бадентер“?
Бадентеровото мнозинство е дополнителен механизам за усвојување закони што засегаат права и интереси на заедниците: покрај просто мнозинство, бара и мнозинство од пратениците што припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство. Неговата суштина е заштита од прегласување; слабоста — можноста да стане инструмент за блокирање кога политичките преговори ќе запнат.
Ревизија, во правна смисла, може да значи неколку нешта:
- појаснување на опсегот на закони за кои важи Бадентер (потесна листа, наместо широка толкувачка пракса);
- воведување временски рок и медијациски механизам пред примената на вето, за да се охрабрат договори;
- двостепено гласање: ако посредувањето не успее, повторно гласање со повисок праг или компромисен текст;
- јасна контрола на уставност од Уставниот суд кога има спор околу тоа дали воопшто се применува Бадентер.
Политичка тежина
Секое „чепкање“ во Бадентер ќе биде чувствително, бидејќи системот на заштитни механизми е столб од Охридскиот рамковен договор. Но исто така е факт дека долготрајните блокади создаваат правна несигурност, ја еродираат довербата во институциите и го кочат спроведувањето на изборни правила, со конкретни последици за општините и за изборниот календар.
Одговорноста е двојна: владата и коалициските партнери да најдат политички договор за суштинските прашања, а Собранието да обезбеди функционален, предвидлив процес кој не остава празнини во правниот поредок. Без тоа, дебатата за Бадентер ќе остане талац на дневната политика — наместо на принципите што треба да ги штити.
Во наредните денови ќе стане јасно дали ќе има компромис за изборните измени и за одлуките во ДИК или пакетот ќе остане заглавен. Реториката за „демонтирање“ на Охридскиот договор, од една страна, и за „злоупотреба“ на Бадентер, од друга, покажува дека прашањето е повеќе од процедурно: станува тест за политичката волја да се унапреди моделот на споделена власт без да се жртвуваат малцинските гаранции.