Skip to content
Објективната тежина на бранoт признaвања на палестинската државност од западни сојузници е неспорна: Обединетото Кралство, Канада и Австралија излегоа со координирани објави, додека Португалија, Белгија, Франција, Луксембург и Малта се придружуваат во пресрет на неделата на ОН во Њујорк. Но зад дипломатските гестови остануваат трите најтешки прашања: кој ќе владее, на која територија и кога ќе настапи безбедноста што им се ветува и на Израелците и на Палестинците.
Палестина исполнува критериуми за население и меѓународни односи, но нема јасно дефинирана територија ниту функционална, обединета влада—поделеноста меѓу ПА на Западниот Брег и Хамас во Газа трае 18 години, а избори нема од 2006 година. Во вакви услови, признавањето отвора ново прашање: „држава на хартија“ без оперативен суверенитет на терен.
Координираните објави од Лондон, Отава и Канбера се дел од поширока европска иницијатива што треба да ја реанимира идејата за две држави и да ја изолира Хамас, со јасен фокус на реформирана Палестинска власт за управување со Газа пост-израелските операции кои ја доведоа до целосно уништување. Истовремено, британската страна го предупреди Израел да избегне одмазднички чекори како одговор на оваа дипломатска линија—порака со јасна превентивна намера додека реториката се вжештува.
Францускиот претседател Емануел Макрон ја потврди траекторијата: официјално признавање, но без отворање амбасада сè додека не бидат ослободени израелските заложници. Тоа е опиплив услов што го трансформира гестот од „перформативен“ во инструмент на притисок врзан за конкретен хуманитарен исход и поширок пакет за прекин на огнот и дводржавно решение.
Берлин: ќе гласа „за“ декларација, но не и за формално признавање
Германија, и покрај притисокот и темпото на сојузниците, останува на средна линија: поддршка за резолуции во ОН кои потврдуваат дводержавно решение и права според меѓународното право, без истовремено формално признавање. Калкулацијата е транспарентна: да се одржи европското единство во рамка на ОН, без да се исчекори во билатерална признателна политика што Берлин сè уште ја смета за прерана.
Тел Авив: одбрана на статус кво и ескалација на населувањата
Од израелска перспектива, признанијата се „награда за тероризмот“. Премиерот Бенјамин Нетанјаху сигнализираше дека палестинска држава „нема да се случи“ западно од Јордан и дека реакцијата ќе следи по неговото враќање од САД. Во политички превод, тоа најчесто значи натамошно зацврстување на статус квото на теренот преку населби и правни чекори што го комплицираат секое идно демаркационо решение.
Дури и во Западниот Брег, реакциите се амбивалентни: признавањето буди надеж, но без санкции за незаконските населби, без ембарго на оружје и без финален безбедносен аранжман, ефектот останува симболичен. Паралелно, во Газа војната продолжува, а секој дипломатски чекор што не вроди со прекин на огнот и хуманитарен пристап се перципира како недоволен.
На краток рок ова ќе биде тест за кредибилитетот на новата линија на Запад—дали признанието ќе биде проследено со мерливи чекори (притисок за стоп на експанзијата на населбите, условени трговски и безбедносни односи, финансиска поддршка за реформирана ПА, план за реконструкција на Газа) и со заштитни гаранции за Израел. На среден рок: рестарт на политички процес кој мора да одговори на двете „црвени линии“—безбедност за Израел и реален суверенитет за Палестина. Без нив, „државата на хартија“ ќе остане политичка декларација без излез на терен.
