Путин ја жртвува благосостојбата на Русите за да ја финансира војната

Путин ја жртвува благосостојба на Русите за да ја финансиравојната. Постојано ги намалува трошоците за образование, медицина и храна, трошење на сите ресурси за понатамошна милитаризација на земјата.

Олександар ЛЕВЧЕНКО*

Производите и услугите во Русија сериозно ќе се зголемат во цената во 2026 година. Измените на Даночниот законик на Руската Федерација ќе го намалат ограничувањето на приходот за патент од 60 на 10 милиони рубли годишно, а малопродажбата и транспортот ќе бидат отстранети од списокот на лица на кои им е дозволено да го добијат. Очекуваниот дополнителен приход од оваа мерка во 2026 година ќе изнесува само 1,27 милијарди рубли, а во следните две години 3,3 милијарди рубли. Овие износи се неспоредливи со потенцијалните загуби од затворање на бизниси, зголемена невработеност, пад на побарувачката на потрошувачите и зголемена инфлација. Промените ќе влијаат на повеќе од 500.000 аптеки и продавници, како и на повеќе од 270.000 превозници, ресторани од средно ниво, салони за убавина, автоперални и некои ИТ специјалисти.

Како резултат на тоа, милион луѓе се изложени на ризик од губење на своите работни места: благајници, магацински работници, возачи, шпедитери и администратори на продавници. Масовното излегување на малите бизниси од пазарот неизбежно ќе ја зголеми невработеноста во регионите и ќе изврши притисок врз локалните буџети и службите за вработување. Сето ова е резултат на буџетската политика на Русија, подредена на воените приоритети, кога војската и другите ставки поврзани со војската растат, додека трошоците за здравство, образование, домување и комунални услуги и поддршка за мали бизниси се намалуваат или индексираат под реалната инфлација. Парите се земаат од граѓаните на директни и скриени начини – со зголемување на тарифите и даночниот товар, со заострување на правилата за индивидуалните претприемачи, со казни и даноци, со зголемување на цените поради растот на логистичките трошоци и со монополизирање на пазарот. Понатамошната милитаризација на потрошувачката ги забрзува инфлаторните ризици и ги отстранува заштедите, лишувајќи ја економијата од развојни перспективи.

Становите ќе бидат конфискувани и од Русите. На 1 октомври 2025 година, Државната Дума на Руската Федерација предложи конфискација на празни станбени простори од Русите и нивно префрлање во државата. Доколку сопственикот на куќата официјално не се откаже од сопственоста, одлука ќе донесе посебна комисија. Потоа таков стан ќе биде префрлен во општината. Во исто време, властите во Русија продолжуваат со невиденото зголемување на тарифите за комунални услуги, со кое Русите живеат од 2005 година. На државно ниво се врти виор од корупциски шеми, во кои ќе се вплете измама без преседан по својата дрскост и неказнивост со цел граѓаните да бидат лишени од домување, што им се допадна на службениците.

Но, цените на шеќерот може да пораснат до Нова Година поради неуспехот на жетвата на шеќерна репка, која ќе ја зголеми нејзината цена по килограм од приближно 68 на 81 рубља. Земјоделците од Белгород, Курск, Воронеж и Липецк, каде што се наоѓаат најголемите производители на шеќерна репка, забележаа пад од 25% на приносите во 2025 година во споредба со минатата година. Неуспехот на земјоделските култури е резултат на неуспешна земјоделска политика и замрзнати инвестиции. Ситуацијата ќе се влоши во иднина, бидејќи главните региони за одгледување цвекло се всушност на првата линија. До крајот на годината, цената на килограм шеќер во Руската Федерација ќе се зголеми за 20%, што автоматски ќе доведе до зголемување на цените на печивата, слатките и безалкохолните пијалоци. За семејствата со ниски приходи, ова е директно намалување на трошењето, тие ќе почнат да штедат на основни производи што можат да се претворат во „празнични“. „Слатката инфлација“ ќе погоди многу области од прехранбената индустрија, бидејќи шеќерот е суровина за стотици производи, од пекарски и млечни десерти до храна за бебиња и лимонада. Зголемувањето на цената на шеќерот од 20% може да се претвори во зголемување на цената на стоките на полиците во продавниците за 25-30%, што ќе доведе до пад на квалитетот на живот на населението на Руската Федерација. Растечката цена на шеќерот не само што ги охрабрува луѓето да се откажат од слатките, туку и да преминат на евтини замени со сомнителен квалитет. Ова е удар врз здравјето и идните трошоци за здравствениот систем. Додека милијарди рубли се трошат за безбедносните сили и војната, земјоделството и транспортот се задоволуваат со трошки. Токму затоа земјоделската механизација е истрошена, нема наводнување, има малку осигурување од временски ризици и, како резултат на тоа, скапа жетва на шеќерна репка и шеќер на масата на обичните луѓе.

Покрај тоа, во рускиот здравствен сектор се создава сериозен проблем поврзан со нивото на квалификации на медицинските работници, предизвикан од зголемувањето на бројот на лекари кои доаѓаат од јужните соседни земји. Некои лекари користат фиктивни документи и немаат доволно знаење за да обезбедат квалитетна медицинска нега. Пациентите се жалат на лекарите кои бараат информации на интернет за време на прегледите и не можат да развијат точни планови за лекување поради недоволно познавање на рускиот јазик. Проблемот со ризикот за пациентите поради непотврдени квалификации е системски: мигрантите со непотврдени дипломи и вештини влегуваат на рускиот медицински пазар. Поради недостаток на персонал и прием на нетестирани специјалисти, грешките во дијагнозите стануваат сè почести. Пациентот добива третман со ризик од компликации, а нема кому да се обрати со поплаки. Времето на чекање за преглед од страна на терапевти и тесни специјалисти се зголемува, а квалитетот на консултациите се намалува. Во случај на повреди, срцеви удари и комплицирани породувања, цената на грешките се зголемува, зголемувајќи го морталитетот и инвалидитетот, особено во оддалечените региони. Во големите градови, пациентот има можност да оди во приватна клиника. Во малите нема алтернатива. Медицинските грешки значат дополнителни престојувања во болница, отпуштање од работа и трошоци за повторени прегледи.

Во исто време, Русија ги намалува трошоците за градски превоз. Се подготвува радикално намалување на финансирањето на федералниот проект „Развој на јавниот превоз“, што вклучува планирана набавка на илјадници нови автобуси, тролејбуси и трамваи за руските градови, како и модернизација на застарената транспортна инфраструктура. Трошоците за проектот во 2026 година ќе бидат намалени три пати: од 42,6 на 13,8 милијарди рубли, според нацрт-законот поднесен од владата до Државната дума. Де факто, не останува ништо што може да ги пополни „дупките“ во буџетот на сметка на владините резерви акумулирани пред војната: ликвидните средства на Националниот фонд за благосостојба се намалени три пати од 2022 година и едвај надминуваат 4 трилиони рубли. За да сврзе крај со крај, Министерството за финансии го зголемува данокот на додадена вредност на 22% од следната година, а планира и радикално зголемување на даноците за малите бизниси. Приходите од суровини исто така опаѓаат, а буџетот се соочува со дефицит од 5,7 трилиони рубли во 2025 година и 3,8 трилиони рубли следната година. Владата буквално ги принудува Русите, освен Москва и Санкт Петербург, да возат застарени возила по непоправени патишта: купувањето автобуси и тролејбуси ќе се намали за три пати. Заштедените пари се итно потребни на буџетот, кој следната година ќе треба да потроши 12,9 милијарди рубли за армијата и уште 3,9 милијарди за други безбедносни структури, вкупно – 38% од вкупните државни трошоци. Кремљ нема планови да ја заврши војната: воените трошоци ќе останат на рекордно ниво. Затоа, околу половина од државните програми во буџетот ќе потпаднат под намалувањето на трошоците. Во исто време, владата планираше нагло зголемување на трошоците како дел од планот за „национална безбедност“, а во 2026 година ќе се зголемат за 13%. Руската влада се подготвува за секвестрација на голем број клучни цивилни ставки од државниот буџет. Особено, проектот „Здравје“ ќе изгуби повеќе од една четвртина од своето финансирање. Како резултат на тоа, Русите ќе останат без патишта, болници и програми за развој. Руската економија, поткопана од западните санкции, се тркала во бездна и води кон постојано зголемување на сиромаштијата.

Обичните Руси ќе ја жртвуваат сопствената благосостојба за да го финансираат СВО. За најсиромашните граѓани, тоа е неопходност од животот, постојано намалување на трошоците за образование, медицина и храна, трошење на сите ресурси за понатамошна милитаризација на земјата. Путин фрла неверојатни пари во војна, надевајќи се дека ќе ги заземе богатите украински територии со цел да ги ограби и да го поткрепи рускиот буџет. Но, ако западните санкции се заострат, а воено-техничката и финансиската помош за Украина се зголеми, тогаш на Москва ќе му биде тешко да води војна. И досега, Кремљ има многу тесен финансиски маневар, а Путин ја фрла целата своја сила во агресија, но со секој изминат месец, просторот за маневрирање се стеснува. Построгите западни санкции и обезбедувањето оружје со долг дострел за Украина од страна на сојузниците може едноставно да го остават Кремљ без ресурси за продолжување на војната. И тоа сигурно ќе го принуди Путин да седне на преговарачка маса.

*Олександар ЛЕВЧЕНКО e поранешен украински амбасадор во Хрватска и Босна и Херцеговина