Skip to content
Катастрофата во кочанската дискотека „Пулс“ не била „несреќа“, туку институционално злодело во кое системот свесно го пуштил младиот свет да влезе во замка – тоа е пораката што денес ја испрати кочанскиот обвинител Борче Јанев, во воведниот збор на почетокот на судењето во „Идризово“. Неговото излагање, во кое детално опиша како објект без дозвола, без вентилација, без излези за евакуација и обложен со отровни материјали станал масовна гробница за 63 млади луѓе, ги расплака родителите во судницата – и на крајот му донесе аплауз.
Јанев потсети дека во „Пулс“ на 16 март, при настапот на групата ДНК, во сала без воздух и без алтернативни излези биле натрупани над 600 луѓе. Агенцијата за обезбедување „Рубикон“ не само што не спречила гужва, туку, како што наведе обвинителот, дозволила влез без контрола, без проверка на возраста, без елементарен ред. Во такви услови, пиротехниката станала искра што за неколку минути ја претворила дискотеката во стапица: запаливите материјали и облогите ослободувале отровни гасови што убивале побрзо од пламенот, луѓето се гушеле пред да бидат достигнати од огнот. „Злодело е самото постоење на клубот ‘Пулс’“, рече обвинителот.
Но клучната порака на обвинителството не застанува на техничките детали. Јанев директно го именуваше она што семејствата го чувствуваат од првиот ден: ова не е само грешка на поединци, туку синџир на одлуки кој почнува уште во 2012 година. Тогаш сопственикот Дејан Јованов – газда Деко – го ангажирал проектантот објект на хартија за „лесна индустрија“ да се прикаже како локал, кабаре и дискотека. Министерството за економија прво одбива, но за две недели сите бариери „магично“ паѓаат – инспекторка која знаела дека не се исполнети ни минималните технички услови лажно потврдува дека сè е во ред, а министерот дава дозвола.
Оттаму, кажа обвинителот, почнува долгата линија на пропусти. Ни градоначалникот, ни локалните инспекции, ни пазарната инспекција, ни централните институции никогаш не се заинтересирале како работи дискотеката. Лиценци се издавале таму каде што не смеело, контроли не се спроведувале таму каде што биле најпотребни. Во трката по профит, сопственикот Деко ги заобиколувал сите законски пречки, фалсификувал и не ги обезбедувал документите, а институциите, наместо да го запрат, му го расчистувале патот. „А каде беа инспекциските служби?“ – праша Јанев од клупата.
На клупата за обвинети денес седат 35 лица – сопственици и управители, архитекти и инспектори, поранешни министри и директори, локални функционери и раководни лица во агенции за обезбедување. Меѓу нив се газдата на „Пулс“ Дејан Јованов – Деко, неговиот син Михаил, проектантите, инспекторката која дала лажно позитивно мислење, поранешни министри за економија Ваљон Сарачини и Крешник Бектеши, повеќе инспекциски и локални службеници, како и сопственикот на „Рубикон“ Александар Нацев. Според обвинението, сите тие, во различни периоди и со различни улоги, придонеле објект без дозвола и без безбедносни услови да работи како дискотека и да стане сцена на најголемата цивилна трагедија во поновата историја.
Обвинителот јасно порача дека вината не смее да се сведе само на човекот што ги запалил пиротехничките средства. Трагедијата е резултат на политичка волја, службена небрежност и професионална корупција, испреплетени во систем каде лиценци се делат лесно, а одговорност се бара тешко. Ако клубот не бил обложен со материјали што ослободуваат отровни гасови, ако постоела вентилација, ако имало излези за евакуација, „немаше да ни загинат 63 луѓе“, повтори Јанев, објаснувајќи дека секој од тие „ако“ денес е точка во обвинението против конкретни луѓе и институции.
Во судницата, неговите зборови не беа само правен реферат, туку и морална оптужница. Родителите кои со месеци бараа да го слушнат како државата го именува сопствениот удел во трагедијата, денес слушнаа обвинител кој зборува за „институционално зло“ и „изгорена иднина“. Дел од нив плачеа додека тој ја редеше хронологијата од 2012 до 2025 година; на крајот, истите тие луѓе, кои со месеци се борат да не им ја релативизираат болката, му се заблагодарија со аплауз.
Судењето продолжува – формално, со изведување докази и сослушување на обвинетите. Но првиот ден веќе ја постави рамката: ова не е процес само за тоа кој кобната вечер ја запалил пиротехниката, туку и за тоа кој дозволил да постои „клуб“ кој е обложен со материјали што гасат животи, кој дозволил да се преполнува без контрола, кој потпишувал лиценци за објект што никогаш не смеел да работи. Доколку судницата успее да ја издржи тежината на таа вистина, процесот за „Пулс“ може да прерасне од уште еден долг предмет во преседан – доказ дека институционалното зло може да биде именувано и санкционирано, а не само препакувано во уште една „несреќа“ што ќе се повтори на некоја друга адреса.
