„Ако чекаме, ќе биде предоцна“: Стотици научници предупредуваат со декларација дека светот влегува во опасна зона

Стотици научници предупредуваат дека светот влегува во „опасна зона“ и повикуваат на итна акција за да се спречи климатскиот систем да достигне превртливи точки. Во новата декларација, тие велат дека ако не се преземат итни мерки, ќе биде предоцна да се запре забрзаното влошување на планетата.

Затоа стотици научници потпишаа итна декларација со која ги повикуваат светските лидери и носители на одлуки да „дејствуваат сега и да дејствуваат брзо“ во врска со климатските промени. Во Декларацијата од Дартингтон се тврди дека човештвото ќе биде турнато во „опасна зона“ ако емисиите на стакленички гасови не се преполови до 2030 година во споредба со нивоата од 2010 година, а потоа не достигне нето нула до 2050 година.

Декларацијата, координирана од Универзитетот во Ексетер и WWF UK, следи по Извештајот за глобалните точки на пресврт 2025 година, кој неодамна предупреди дека Земјата ја достигнала својата прва катастрофална точка на пресврт поради „невиденото изумирање“ на коралните гребени.

Досега, таа е поддржана од 583 научници и уште 579 други поддржувачи, сите со докторати или повисоки квалификации, пишува Euronews.

„Иднината на планетата виси на конец“

„Ако чекаме, ќе биде предоцна“, се наведува во декларацијата, додавајќи дека политиката и граѓанското општество мора да дејствуваат заедно за да спречат понатамошни опасни дефекти во системот и да ги искористат позитивните пресвртни точки.

„Иднината на планетата виси на конец. Која страна ќе победи зависи од нашите постапки сега и во годините што доаѓаат“, се додава во него.

Декларацијата повикува на „невидено“ намалување на глобалните емисии на стакленички гасови, што би било невозможно без брза транзиција од фосилните горива.

Резервите на вода во Европа се намалуваат поради климатските промени

Според податоците на ОН, фосилните горива се убедливо најголемата причина за глобалните климатски промени, одговорни за околу 68 проценти од емисиите на стакленички гасови во светот и речиси 90 проценти од сите емисии на јаглерод диоксид.

Шансите за иднина без фосилни горива беа ослабени на COP30 минатиот месец, кога во конечниот договор беше изоставена дискусијата за план за нивно постепено отстранување. Сепак, поамбициозните земји се чини дека продолжуваат да ја промовираат идејата за постепено отстранување на фосилните горива надвор од процесот на COP.

Амортизери на јаглерод

Декларацијата, исто така, повикува на брзо зголемување на одржливото отстранување на јаглеродот од атмосферата преку заштита и обновување на природните амортизери на јаглерод, како што се шумите.

Доколку изворите на јаглерод се деградираат или се намалат, тие можат да го ослободат складираниот јаглерод назад во атмосферата. Ова веќе се случило во делови од амазонската дождовна шума, некогаш наречена „бели дробови на Земјата“, како и во многу шуми во Африка и Југоисточна Азија.

Почвата е уште еден апсорбент на јаглерод, кој моментално складира повеќе од 2.800 гигатони јаглерод во својот врвен метар. Сепак, сегашната стапка на деградација ризикува ослободување на огромни количини на јаглерод од почвата во атмосферата – до 4,81 милијарди тони CO₂ годишно, приближно еднакво на годишните емисии на САД.

Затоа, декларацијата ги повикува светските лидери да се фокусираат на започнување „позитивни пресвртници“ што можат да го забрзаат преминот кон технологии и однесувања со ниски емисии на јаглерод – спречувајќи го прекршувањето на целта од 1,5°C од Парискиот договор.

„Пример може да се види во остриот пад на цените и брзата експанзија на сончевата енергија и складирањето на батерии“, се додава во декларацијата.