Откриени траги од древна цивилизација во норвешкиот мраз

Серија необични дрвени конструкции, кои биле скриени под мразот во норвешките планини цели 1.500 години, им откри на археолозите дел од секојдневието на една древна арктичка заедница. Во планинскиот масив Аурландсфјелет, при забрзаното топење на мразот, истражувачите открија огромна замка за ирваси – масовно ловечко постројка направена од стотици дрвени трупци – која научниците ја опишуваат како прв ваков објект откриен од мраз во Норвешка, а веројатно и единствен во Европа.

Покрај дрвената конструкција, биле пронајдени и бројни артефакти: рогови од ирваси со јасно видливи белези од обработка, железни врвови од копја и дрвени стрели. За археолозите, овие предмети се „црно на бело“ доказ дека ловците не бркале поединечни животни, туку внимателно ја насочувале цела стада во замката, со што обезбедувале месо, кожи и рогови за подолг период. „Откритието отвора сосема нови толкувања за тоа како функционирале масовните ловечки системи и колкаво било значењето на ловот на ирваси во раното железно време“, вели норвешкиот археолог Лејф Инге Оствејт.

Замката била поставена на висока надморска височина, на миграциските патеки на ирвасите. Во периодите кога стапките поминувале низ тесни премини, ловците ги бркале животните кон дрвената конструкција, каде што дел од стадото останувало заробено. Археолозите сметаат дека ваквиот систем барал добро познавање на теренот, координација и јасно организирана заедница – далеку од сликата за „примитивни“ ловци што импровизираат од ден за ден.

Иронијата на откритието е што токму климатските промени, кои го разоруваат арктичкиот екосистем, им овозможија на научниците да ја „откопаат“ оваа замрзната историја. Долги векови, ниските температури и постојаниот снег ја чувале замката и артефактите во природен замрзнувач – дрвото, роговите и металот се зачувани во необично добра состојба. Но, како што глобалното затоплување ја забрзува топењето на мразот, ваквите локалитети почнуваат да излегуваат на површина, а истовремено и да пропаѓаат, бидејќи изложеното органско материјалo брзо се распаѓа.

Научниците предупредуваат дека секое вакво откритие е и трка со времето. Ако не се реагира веднаш, остатоците на древните арктички заедници може да исчезнат пред да бидат документирани. Затоа, норвешките тимови во соработка со локалните власти и музеите подготвуваат брзи истражувачки кампањи, паралелно со повиците за посериозно намалување на емисиите што го загреваат планетарниот систем. Овие замрзнати приказни за човечката приспособливост, велат археолозите, се потсетник дека цивилизациите отсекогаш живееле „рамо до рамо“ со климата – и дека секоја голема промена, како денешното глобално затоплување, остава трајни последици и врз природата, и врз културното наследство.