Skip to content
Во изминатите два месеци, технолошкиот милијардер Илон Маск ја промовираше германската екстремно десничарска партија во најмалку дваесетина објави на неговата платформа X, ја интервјуираше нивната лидерка и им кажа на своите 219 милиони следбеници дека тоа е „единствената надеж на земјата“.
Сепак, поддршката на Маск за Alternative fur Deutschland одигра мала улога во неверојатниот резултат на партијата за второто место на изборите на 23 февруари, според прегледот на Ројтерс на неговите објави и податоците од анкетите, како и интервјуата со политичките аналитичари.
Извршниот директор на Tesla се чини не запира тука и продолжува да ги промовира десничарските каузи низ Европа. Иако се чини дека политичкиот ангажман на Трам му наштетува на брендот на Тесла, аналитичарите велат дека тој можеби има подолгорочна цел за неговата деловна империја: поддршка на политичките партии кои би можеле да ги намалат регулативите за кои тој смета дека ги попречуваат технолошките иновации.
Маск и Тесла не одговорија на барањата за коментар за оваа анализа на Ројтерс.
Во јануари, Маск жалеше, како што го нарече европскиот „повеќеслоен колач на регулативи и бирократија“. Откако официјален претставник на Европската унија се закани дека ќе го санкционира минатата година, Маск одговори на X со меме што е цитирано од акционо-комедискиот филм „Тропски гром“: „Направете голем чекор назад и буквално ебете се самите себеси“.
АфД – класифицирана од домашната разузнавачка служба на Германија како осомничена екстремистичка група – сега е најголемата германска опозициска партија по изборите минатиот месец, и покрај стигмата што екстремната десница традиционално ја носи поради нацистичкото минато на земјата. Еден од високите политичари на партијата мораше да се повлече минатата година, откако изјави дека во СС, главната паравоена сила на нацистите, „не биле сите криминалци“. Маск го емитуваше своето интервју со лидерката на АфД, Алис Вајдел на Х на 9 јануари.
Растечката популарност на AfD го илустрира феноменот што се шири низ Европа, бидејќи популистичките екстремно десничарски партии ги остваруваат своите најголеми придобивки во последните децении.
Некогаш на политички раб, тие сега имаат или делат функции во Италија, Холандија, Унгарија, Словачка, Финска и Хрватска. Тие се или најголемите или вторите по големина партии во парламентите на Шведска, Австрија, а сега и на Германија, а забележаа пораст на анкетите во Франција. Поддршката за крајната десница порасна и во Романија, Белгија, Шпанија и Португалија.
Тие беа поттикнати од високата имиграција, економската стагнација и перцепираните ограничувања на слободата на говорот – сите прашања што Маск ги потенцира во своите X објави. Тој сѐ повеќе се фокусираа на европската политика откако му помогна на претседателот Доналд Трамп да ја врати Белата куќа во ноември, според прегледот на Ројтерс, вклучувајќи повеќе од 20.000 објави.
Маск го искористи X за промовирање на десничарски фигури во Велика Британија, Италија и Романија, додека истураше презир кон политичките лидери и високи функционери на ЕУ.
Кога Маск првпат експлицитно ја промовираше АфД во Германија, партијата имаше 19,3 отсто од гласовите, според анкетниот агрегат на Ројтерс. На крајот освои 20,8 отсто од гласовите. Бројките сугерираат дека тој имал мало влијание врз изборите, велат тројца политички аналитичари интервјуирани од Ројтерс. Три насилни напади во Германија од луѓе за кои постои сомневање дека се од Блискиот Исток и Авганистан во тој период, исто така, влијаеја да зајакне AfD, која повика на масовна депортација на имигрантите.
Но, двајца од аналитичарите рекоа дека Маск ја подигнал привлечноста на партијата кај некои гласачи, особено кај помладите, што би можело да ги подобри нејзините перформанси на следните избори.
„Тој му помогна на AfD да изгледа малку покул и поиновативно“, рече Мартин Фаснахт, претседател за стратегија и маркетинг на WHU – Otto Beisheim School of Management во Германија.
Цената за оваа заложба на Маск за екстремната ја плаќа Tesla, чија продажба во Европа падна за 45% во јануари во однос на претходната година, додека нејзините ривали ја зголемија продажбата за над 37%, според Европската асоцијација на производители на автомобили, која ги претставува главните производители на автомобили.
Раните европски бројки за продажба за февруари покажуваат дека падот продолжува. Четири корпоративни менаџери на флота на автомобили изјавија за Ројтерс дека уделот на Тесла од нивните флоти е или рамен или намален, што укажува на тешки времиња.
„Може да ја преврти државата наопаку“
Прегледот на „Ројтерс“ за објавите и објавувањата на Маск на „Х“ од почетокот на 2024 година го открива неговото пренасочување кон Европа, откако му помогна на Трамп да ја врати Белата куќа во ноември со над четвртина милијарда долари донации во кампањата.
Во Велика Британија, тој го нападна премиерот Кир Стармер, повика на ослободување на затворениот екстремно десничарски активист и ја поддржа „Реформа“, десничарска популистичка партија чии ветувања за намалување на имиграцијата и напуштање на целите за климатските промени се одраз на Трамп.
Во Италија, Маск разви блиски односи со премиерката Џорџија Мелони. И двајцата изразија загриженост за имиграцијата и падот на наталитетот во западните земји. Мелони неодамна го нарече Маск „скапоцен гениј“.
Во Романија, тој промовираше постови за екстремно десничарскиот политичар Калин Георгеску и постојано ги напаѓаше судиите кои ја поништија претседателската кандидатура на Георгеску минатата година поради сомневање за руско мешање.
Технолошките платформи на САД, како што е X, имаат „огромна моќ“ да го обликуваат јавното мислење во Европа, рече Демијан Тамбини, специјалист за регулација и политика за медиуми и комуникации во Лондонската школа за економија.
„Не е толку надвор од доменот на можностите (Маск) да ја преврти земјата политички“, рече Тамбини. Тоа за возврат би создало сосема поинаква рамнотежа на силите во ЕУ, бидејќи екстремно десничарските влади добиваат дополнително влијание во веќе расцепканиот блок од 27 нации. Тие влади потенцијално би можеле да му помогнат на Маск да ги поништи или ублажи прописите што не му се допаѓаат“, рече Тамбини.
Маск, кој ги предводи напорите на Трамп да ја намали големината на американската федерална работна сила, јавно ги критикуваше европските деловни регулативи, нарекувајќи ги лоши за растот и цензура. Тој беше под истрага од ЕУ повеќе од една година за потенцијални прекршувања на европските регулативи за социјални платформи како што е X.
Според Законот за дигитални услуги на ЕУ, X може да се соочи со казна од 6% од својот годишен глобален приход ако не се справи со нелегалната содржина и дезинформациите или ако не ги следи правилата за транспарентност. Случајот е главен тест за способноста на ЕУ да ги спроведува правилата за американските компании за социјални медиуми бидејќи се обидува да се справи со нелегалната содржина и дезинформациите.
Имаше и други знаци на регулаторна загриженост за платформата на Маск во Европа.
На 7 февруари, германскиот суд пресуди дека X мора да објави информации што ќе им овозможат на истражувачите да го следат ширењето на информациите што ги влијаат на изборите на платформата според законите на ЕУ. Истиот ден, француските обвинители рекоа дека ги истражуваат тврдењата дека X ги променил своите алгоритми за да манипулира со дискурсот.
Европските влади се претпазливи за растечкиот статус на Маск како „екстремно десничарска рок-ѕвезда“, вели Асма Мала, француски политиколог специјализиран за политиката на големата технологија. Таа се сомнева дека неговата крајна цел е да ги ослаби европските регулативи и да ја прошири моќта на САД, особено со оглед на неговата улога како висок советник на Трамп.
„Вистинската агенда е да ги направи САД најголема сила во наредниот век“, рече таа.
Белата куќа одби да ја коментира улогата на Маск во политиката на Америка за Европа.
Маск и неговата војна за будење
Во своите критики за Европа, Маск често споделува непроверени информации за Х, вклучително и анонимни сметки со што ги засилува веќе познатите извори на дезинформации, покажа прегледот на Ројтерс за неговите објави.
Повеќето од неговите објави се однесуваат на масовната имиграција и она што тој го прикажува како ограничувања на слободниот говор, откри Ројтерс. Тој, исто така, го критикуваше намалувањето на стапката на наталитет и трансродовите права во Европа. Тој често ги заобиколува традиционалните медиуми, политичарите и академиците, претпочитајќи да засили мал екосистем од тврдодесни профили на Х.
Една таква сметка е PeterSweden7, водена од новинарот и политички коментатор Питер Имануелсен, кој ги опиша нападите врз Америка во септември 2001 година од страна на Ал Каеда како внатрешна работа, а слетувањето на Месечината како лажно.
Маск промовираше најмалку половина дузина погрешни објави на Имануелсен. Во јануари, тој повторно го објави тврдењето на Имануелсен дека еден човек е осуден на 20 месеци затвор поради објава на Фејсбук, без да објасни дека објавата на човекот ги повика луѓето да нападнат хотел во кој се сместени бегалци.
Имануелсен изјави за Ројтерс дека не е можно да се вклучат сите детални информации во една објава и дека повеќе не верува во теории на заговор.
Друга сметка со која Маск редовно комуницира за европски прашања му припаѓа на Томи Робинсон, десничарски агитатор со пресуди за измама и напад чие вистинско име е Стивен Јаксли-Ленон. Тој моментално е во затвор поради спротивставување на наредбата на лондонскиот суд.
Маск повика на ослободување на Робинсон, објавувајќи лажно тврдење дека тој е „политички затвореник“, додека на сметката на Робинсон во објава од 20 јануари пишува дека милијардерот плаќа дел од неговите правни такси.
Адвокатот на Робинсон не одговори на барањето за коментар.
За Маск, сопствениците на таквите сметки се војниците во битката меѓу, како што тој ги нарекува „рестриктивните левичарски политичари и десничарските застапници на слободата на говорот“, вели за Ројтерс Мерт Кан Бајар, истражувач од Универзитетот во Вашингтон, кој ги проучувал социјалните мрежи на Маск.
Инфлуенсерите, додаде тој, „се добри канали за проектирање на неговиот светоглед“.
Влијание врз продажбата на Тесла
Иако влијанието на Маск врз европската политика е нејасно, неговиот активизам се чини дека му штети на Тесла, чија продажба се бори во Европа по падот од 10,8% во 2024 година, период кога пазарот беше намален за само 1,3%.
Истражувањето на крајот на јануари, спроведено од веб-страницата за преглед на електрични возила, Electrifying.com, покажа дека 59% од Британците кои поседуваат електрични возила или имаат намера да купат едно, не би купиле Tesla поради Маск. На X е во тек кампања против Тесла под хаштаговите #teslatakedown и #swasticars.
Мислењата на Маск ги зголемуваат главоболките на Тесла. Кога Tesla го лансираше својот Model Y во 2020 година, имаше само 25 мејнстрим EV модели во Британија. Денес има 133, бидејќи кинеските марки го преплавуваат пазарот со нови, попристапни електрични автомобили.
Сè уште не би ги отпишал, но им треба нешто посвежо“, рече Тим Албертсон, извршен директор на Ayvens, една од најголемите европски фирми за лизинг на автомобили. Тој одби да разговара за влијанието на ставовите на Маск врз продажбата, но рече дека продажбата на моделот на Tesla „е прилично слаба“.
Бен Килбеј, кој води фирма за комуникации и пазарно разузнавање во Британија, поседува модел Y веќе три години, но се ослободува од него поради Маск.
„Ја сакам мојата Тесла, ја сакам технологијата“, рече Килби. „Но, не сакам да бидам поврзан со политиката или јавните изјави на Маск“.
