Skip to content
Европската унија работи на заострување на правилата за странски инвестиции со цел да спречи кинеските компании да го користат отворениот европски пазар без да создадат вистинска вредност за локалните работници и без да ја споделат својата технологија. Според Financial Times, новите прописи – кои сè уште се во фазата на усогласување – се дел од поширок пакет на иницијативи што Европската комисија ќе ги претстави следниот месец, со цел да се зајакне забавената европска индустрија и да се поттикне економскиот раст.
Пораст на кинеските инвестиции и европски грижи
Европските индустрии како челичната и хемиската веќе се под притисок од високите цени на енергијата и строгите еколошки правила. Тој притисок дополнително расте поради големиот прилив на евтини кинески производи, делумно поттикнат и од американските царини воведени од претседателот Доналд Трамп.
Покрај тоа, во последните години Европа бележи наплив на кинески индустриски проекти, што отвора сомнежи дека Пекинг сака да ја зголеми европската зависност од кинеската високотехнолошка индустрија и со тоа да го зајакне сопствениот геополитички влијание. Истовремено, се верува дека дел од кинеските компании вложуваат во европски погони со цел да ги заобиколат можните идни царини за кинеска стока во ЕУ.
Какви промени носат новите правила?
Еврокомесарот за индустрија, Стeфан Сежурне, изјави дека новите критериуми ќе треба да гарантираат дека странските инвестиции не се сведуваат само на увоз и монтажа на компоненти, туку дека ќе придонесат за целиот европски синџир на вредност. Тој посочи дека новите прописи ќе бараат странските инвеститори да вработуваат локални работници, а во некои сектори – како производството на батерии – и да пренесат дел од својата технологија.
„Овие инвестиции мора да бидат продуктивни за европскиот раст“, рече Сежурне. „Не сакаме Европа да биде само влезна порта за компаниите, туку место каде што ќе се произведува.“ Тој додаде дека дели „ист план“ со Доналд Трамп за реиндустријализација, но со различни методи: наместо царини, Европа ќе користи услови за странски инвестиции.
Иако во законодавството експлицитно нема да стои зборот Кина, насоката е јасна. Според податоците на Европската комисија, директните кинески инвестиции во ЕУ во 2024 година пораснале за 80% во однос на претходната година, достигнувајќи 9,4 милијарди евра.
Случајот CATL: најмоќниот пример на кинеско влијание
Кинеската компанија CATL, најголемиот светски производител на батерии за електрични возила, е најчесто спомнуван пример. CATL веќе има фабрика во Германија, а гради уште две – една вредна 7 милијарди евра во Унгарија и друга вредна 4 милијарди евра во Шпанија.
За шпанската фабрика компанијата планира да донесе 2.000 кинески работници за изградбената фаза, а подоцна да вработи околу 3.000 Шпанци. Сепак, синдикатите стравуваат дека CATL нема лесно да ја сподели својата клучна технологија, и покрај барањата на ЕУ за пренос на знаење.
Поддршка од државите членки и пошироки последици
Шпанската влада силно го поддржува европскиот план, уверена дека тој ќе ја зголеми економската безбедност и ќе го спречи растот на зависноста од трети земји. Кинеските инвестиции се присутни и во други сектори, особено во водородните технологии во Германија, Шпанија и северна Европа.
Но европските индустриски здруженија предупредуваат дека е многу тешко да се следи вистинското ниво на кинеска контрола врз фирмите во ЕУ, бидејќи сопственичката структура често е многу сложена. Некои компании, на пример, лесно ги заобиколуваат правилата што забрануваат повеќе од 25% од компонентите во европските електролизери да се набавуваат од Кина.
Стручњаците сметаат дека новите, построги правила би ја спречиле трката до „дното“ меѓу некои европски земји кои со години се обидуваат да привлечат странски инвестиции со што помалку регулации. Сепак, тие правила би влијаеле и на јапонските и јужнокорејските компании, иако се верува дека тие многу полесно би ги исполнувале критериумите поставени од ЕУ.
Новите прописи – на маса на 10 декември
Европската комисија ќе ги претстави финалните предлози на 10 декември, но документот сè уште може да се менува. Она што е сигурно е дека ЕУ подготвува најамбициозна стратегија во последните години за да го заштити својот индустриски капацитет и да ја намали зависноста од азискиот технолошки гигант – Кина.
