Skip to content
Европската унија интензивно работи на алтернативно решение за финансирање на Украина, откако станува сè поизвесно дека договорот за користење на замрзнатиот руски имот би можел да пропадне. Според Politico, Киев може да се соочи со недостиг на готовина веќе во првите месеци од 2026 година, што отвора сериозен ризик од фактички банкрот на државата.
Првичниот план – да се искористат 140 милијарди евра од замрзнатите финансиски резерви на Москва како „репарациски заем“ за Украина – се соочува со тврд отпор од белгијскиот премиер Барт Де Вевер. Бидејќи најголемиот дел од средствата се наоѓа во Белгија, без согласност од Брисел не може да се постигне европско единство.
Ситуацијата станува уште покритична во момент кога се интензивираат мировните иницијативи, а финансиските резерви на Киев се топат. „Ако не се придвижиме ние, некој друг ќе се придвижи пред нас“, изјавил еден ЕУ-дописник, алудирајќи на напорите на тимот на Доналд Трамп да ја наметне сопствената мировна рамка.
Привремено решение како спас во последен момент
И покрај жестоките разговори меѓу Белгија и Европската комисија, Де Вевер останува загрижен за можни правни последици и ризик од одмазда од Москва. Поради тоа, во Брисел се подготвува план Б – привремен „премосен“ заем за Украина, кој би бил финансиран со заедничко задолжување на ЕУ. Четворица европски функционери потврдуваат дека ова станува најреално решение за периодот до воспоставување на поголемиот репарациски фонд.
Двајца дипломати наведуваат дека Украина би можела да го врати привремениот заем штом ги добие средствата од долгорочниот механизам. Размислува се и за комбиниран модел – дел од репарациски заем, дел од заедничко задолжување.
Времето истекува
Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен изјави дека службите веќе работат на нацрт-правен текст за репарацискиот заем, но не прецизира кога ќе биде готов. Таа повтори дека „не постои сценарио во кое европските даночни обврзници ќе го платат целиот товар“.
Од Киев стигнуваат предупредувања дека државата би можела да остане без средства уште во првите месеци од 2026 година. Францускиот претседател Емануел Макрон увери дека ЕУ партнери „во наредните денови“ ќе го финализираат моделот кој ќе ја гарантира финансиската стабилност на Украина.
Унгарската блокада и улогата на Трамп
Иако долгорочно репарацискиот заем е единственото реално решение – бидејќи земјите членки не сакаат да го оптоварат сопствениот буџет – потребно е Белгија да биде убедена да даде зелено светло. Но, и привремениот заем носи свои ризици: заедничкото задолжување бара едногласност, што значи дека Унгарија, која упорно го блокира финансирањето на Украина, би можела повторно да го стопира процесот.
Како можен компромис се споменува идејата заемот да се претстави како инструмент за обновата на Украина, наместо директно финансирање на нејзините одбранбени капацитети. Дополнително, обновениот дипломатски ангажман на тимот на Доналд Трамп внесе нова динамика, бидејќи во нацрт-мировниот план се предвидува користење на замрзнатата руска имovina за постконфликтната обнова.
Европските дипломати се надеваат дека успеале да го убедат Трамповиот тим дека токму ЕУ треба да има последниот збор за судбината на средствата, како и за временскиот распоред за укинување на санкциите кон Русија и патот на Украина кон членство во Унијата.
Во меѓувреме, Украина останува со часовник што отчукува – и со надеж дека европските лидери ќе стигнат до решение пред финансиската криза да стане неповратна.
