Skip to content
Еврокомесарот за економија и продуктивност Валдис Домбровскис порача дека Европската унија мора да престане да „врти во круг“ и конечно да го усвои репарацискиот заем за Украина, гарантиран со замрзнатите руски државни средства во Европа. Во интервју за утринската емисија „Europe Today“ на Euronews, тој предупреди дека Киев се соочува со буџетски јаз од околу 135 милијарди евра во момент кога војната со Русија влегува во четвртата година.
Според Домбровскис, моделот со репарациски заем, заснован на руските замрзнати средства, е единствениот што може да обезбеди значителна и долгорочна поддршка за Украина, без да им натовари „дополнителен и значителен фискален товар“ на даночните обврзници во земјите-членки. Европската комисија веќе подготви документ со опции – доброволни билатерални придонеси од земјите, ново заедничко задолжување на ЕУ или голем заем за Украина, поддржан со приходите и вредноста на замрзнатите руски средства, во вкупен обем од околу 140 милијарди евра за 2026–2027.
Домбрoвскис предупредува дека Украина „веќе има проблем со одржливоста на долгот“ и дека не може само да се додаваат нови класични кредити, бидејќи тоа ја турка земјата во уште подлабока дупка. Затоа, вели тој, логично е во финансирањето да бидат вклучени руските средства кои се замрзнати токму поради агресијата врз Украина, наместо товарот повторно да падне на европските буџети.
Клучна препрека останува Белгија, која преку клириншката куќа „Еуроклир“ држи најголем дел од руските замрзнати средства и стравува од тужби и од евентуални барања за обесштетување од Москва. Белгискиот премиер веќе јавно предупреди дека планот за репарациски заем може да ја загрози идната мировна спогодба и да ги отвори вратите за правни и финансиски удари врз неговата земја.
Домбрoвскис, пак, испраќа остра порака до Брисел и до белгиската влада: ако ЕУ попушти под „уцените и заканите“ од Москва, тоа само ќе охрабри уште поголем притисок. Според него, задачата на Унијата е да покаже единство и да ја заврши дебатата што трае со месеци, а не постојано да отвора нови сценарија и одложувања, додека Украина се бори да го покрие сопствениот буџет и војната на истрошеност со Русија.
Дебатата за замрзнатите руски средства е тесно поврзана со мировните преговори. Американско-рускиот предлог-план од 28 точки, кој кружи меѓу главните градови, предизвика шок во дел од Европа поради клаузулите што се доживуваат како премногу поволни за Москва. Неколку земји-членки изработија контрапредлог со прекин на огнот по сегашната линија на фронтот, без нови територијални отстапки и со јасни безбедносни гаранции за Украина, но Кремљ го отфрли.
Во вакви услови, Домбровскис ги црта црвените линии за европската позиција: целосно почитување на територијалниот интегритет на Украина, никакви ограничувања што би ја правеле украинската армија ранлива за нови напади и јасно вградување на украинската ЕУ-интеграција во секој поствоен аранжман. Тој потсетува и на историската лекција дека „политиката на умирување на агресорот само раѓа нова агресија“, предупредувајќи дека Русија јавно зборува за можни удари и на други земји, вклучително и членки на ЕУ и НАТО.
Додека Комисијата нуди бројки и модели, а Белгија и дел од партнерите бараат правни гаранции и поделба на ризикот, исходот ќе се решава на претстојниот самит на ЕУ во декември. Таму ќе стане јасно дали репарацискиот заем ќе стане симбол на европска решителност – или уште една тема на која Унијата останува поделена додека во Киев се бројат секој ден и секој евро.
