Што е норовирусот кој ги зарази децата во „Димо Хаџи Димов“

Норовирусот, познат и како „зимски стомачен вирус“, е причината поради која повеќе ученици од основното училиште „Димо Хаџи Димов“ во Влае завршија на Детската клиника. Институтот за јавно здравје потврди дека од седумте анализирани примероци биолошки материјал од деца со симптоми, шест се позитивни на норовирус, а досега вкупно тринаесет деца побарале медицинска помош, од кои четири сè уште се хоспитализирани, но во стабилна состојба. Истовремено, анализите на водата во училиштето покажаа дека таа е во рамки на сите референтни вредности и нема тешки метали, па вниманието на стручните служби се насочува кон кујната и хигиената во училиштето.

Норовирусот е многу заразен вирус кој предизвикува акутен гастроентеритис – воспаление на желудникот и цревата. Тој не е поврзан со сезонскиот грип, иако често погрешно се нарекува „стомачен грип“. Болеста се јавува нагло, со повраќање и воденаста дијареја, и е една од најчестите причини за масовни труења со храна и стомачни инфекции во затворени колективи како училишта, градинки и домови за стари лица.

Вирусот се шири лесно и брзо. Доволна е мала количина вирус да влезе во организмот за да се развие инфекција. Преносот најчесто се случува преку контаминирана храна подготвена од лице кое е болно или не измива раце по користење тоалет, преку вода, преку допир на површини и предмети на кои има честички од повраќање или измет, но и со директен близок контакт со заразено лице. Норовирусот може да преживее на површини со денови и недели, па затоа редовното миење раце со сапун и дезинфекција со средства на база на хлор се клучни за спречување на ширењето. Алкохолните гелови не се доволно ефикасни против овој вирус.

Симптомите на норовирус обично се појавуваат 12 до 48 часа по изложувањето на вирусот. Најчести се нагло повраќање, воденаста дијареја, силни грчеви во стомакот, мачнина, понекогаш покачена температура, главоболка и општа малаксаност. Кај поголемиот дел од пациентите болеста трае од еден до три дена и поминува сама, но кај деца, постари лица и хронично болни може да доведе до сериозна дехидратација, која бара лекарска интервенција и инфузија.

Особено ранливи за норовирус се училиштата и градинките. Децата често се во близок контакт, делат прибор, играчки и клупи, а не секогаш водат сметка за миење раце. Затоа здравствените власти во многу земји препорачуваат децата кои повраќале или имале дијареја да не одат на настава најмалку 48 часа откако симптомите ќе престанат, бидејќи и по повлекувањето на тегобите тие сè уште можат да го шират вирусот.

Во случајот со „Димо Хаџи Димов“, покрај норовирусот кај дел од децата, претходните анализи открија и присуство на фекални бактерии од групата Enterobacteriaceae во мусаката што ја јаделе учениците, како и на неколку чешми и работни површини во училиштето и кујната. Овие наоди упатуваат на недоволна хигиена при подготовката и сервирањето на храната и при одржување на санитарните услови. Истовремено, анализите на водата за пиење не покажаа загадување, што дополнително го засилува сомнежот дека изворот на заразата е во кујната и ракувањето со храна, а не во водоводната мрежа.

За родителите и наставниците, клучната порака е внимателно да ги следат симптомите кај децата. При повторено повраќање, воденаста дијареја, болки во стомак и видливи знаци на дехидратација – суви усни, ретко мокрење, поспаност – потребна е консултација со педијатар. Лекувањето главно се состои во внесување течности и електролити, одмор и внимателен режим на исхрана, а антибиотиците не делуваат затоа што се работи за вирус, а не за бактериска инфекција.

Случајот со учениците во „Димо Хаџи Димов“ е предупредување колку брзо норовирусот може да се прошири кога ќе се спојат лоша хигиена и колектив со многу деца. Тој потсетува дека здравјето на најмладите не зависи само од лабораториските резултати за водата, туку и од секојдневните навики – миење раце, чисти кујни, дезинфицирани површини и јасни правила кога болно дете треба да остане дома.