Авионот на Виткоф се враќа во САД, средбата со Зеленски пропаѓа

Авионот на специјалниот претставник на САД, Стив Виткоф, наместо да слета во Европа, сврте назад преку Атлантикот, а планираната средба со украинскиот претседател Володимир Зеленски во Брисел е откажана без никакво официјално објаснување. Информацијата прво ја објавија европски новинари, повикувајќи се на извори од преговорите и податоци од платформата Flightradar24.

Според тие извори, се очекувало Виткоф и американскиот бизнисмен Џаред Кушнер да се сретнат со Зеленски во Брисел, во период кога украинскиот лидер е на европска турнеја и учествува на средби со лидери на ЕУ и НАТО. Наместо тоа, новинарот Туран Рафоглу од „Еуроњуз“ објави дека „Зеленски се враќа дома“ и дека средбата со американската делегација е повлечена од агендата. Ниту од Киев, ниту од Вашингтон досега нема објаснување зошто состанокот е откажан токму во момент кога се води трка со времето околу новиот американски мировен предлог.

Податоците на Flightradar24 покажуваат дека „Bombardier Global 7500“, со кој патува Виткоф, го напуштил исландскиот воздушен простор и наместо кон Брисел продолжил преку океанот кон Северна Америка. Така пропадна сценариото за бриселска средба лице в лице меѓу претставниците на Доналд Трамп и Зеленски, која требаше да биде прв директен брифинг на Киев за резултатите од контактите меѓу Виткоф и рускиот претседател Владимир Путин.

Откажувањето доаѓа веднаш по маратонот преговори во Москва, каде што Виткоф и Кушнер разговараа со Путин повеќе од пет часа за новата верзија на американскиот мировен план за Украина. Кремљ по средбата оцени дека делови од предлогот се „неприфатливи“, иако некои точки се гледаат како можна основа за компромис. Планот, кој од 28 е редуциран на 19–20 точки, предвидува прекин на огнот и безбедносни гаранции за Украина, а најчувствителните прашања – територијата и идните воени ограничувања – би биле оставени за директен договор меѓу Трамп и Зеленски.

Зеленски во последните денови од Европа испраќаше двојна порака: дека во моментов „никогаш немало подобра шанса“ да се сопре војната, но и дека украинската контрола врз сопствената територија останува „најкомплицираната“ точка во преговорите. Украинскиот претседател веќе изјави дека очекува детално известување од Виткоф и Кушнер по нивните контакти со Путин и дека следните чекори на Киев ќе зависат токму од сигналите што ќе пристигнат од тој канал.

Во таков контекст, фактот што авионот на Виткоф се враќа во САД, без ни кратка официјална белешка за одложување, отвора повеќе прашања отколку одговори. Дали се работи за чисто техничка или безбедносна причина, за потреба американската страна итно да се консултира во Вашингтон по тешките разговори во Кремљ, или за политички сигнал дека условите не се созреани за средба со Зеленски – засега останува непознато. Европските сојузници веќе јавно изразија нервоза што се чувствуваат тргнати на страна од најважните делови на процесот, а секое неусогласување меѓу Вашингтон и Киев дополнително ја зголемува неизвесноста околу исходот на американскиот план.

За Украина, која секој ден плаќа висока цена на фронтот, секоја ваква промена во дипломатскиот распоред означува и промена на ризиците на терен. Откажаната средба во Брисел е уште еден потсетник дека преговорите водени зад затворени врати лесно можат да се сопнат на последниот чекор – и дека патот од авионски траги на радар до конкретен договор за мир останува долг, неизвесен и преполн со политички калкулации на сите страни.