Рама во составот на владата ќе воведе министри од вештачка интелигенција

Додека остатокот од Европа дебатира за безбедноста и обемот на вештачката интелигенција, Албанија одлучи да ја искористи за да го забрза својот пат кон членство во ЕУ, при што земјата дури и размислува за таканаречените „министерства за вештачка интелигенција“ што неодамна ги наговести премиерот Еди Рама.

„Еден ден, би можеле да имаме министерство целосно водено од вештачка интелигенција“, рече Рама на прес-конференција, додавајќи дека нема да има непотизам или судир на интереси.

Во истото обраќање, премиерот ја спомена вештачката интелигенција како алатка за искоренување на корупцијата и зголемување на транспарентноста, наведувајќи дека технологијата наскоро би можела да стане најефикасниот член на албанската влада.

Локалните програмери би можеле дури и да работат на модел на вештачка интелигенција што би можел да биде избран за министер, што би можело да ја направи Албанија првата земја со цела влада составена од министри и премиери за вештачка интелигенција, додаде Рама. Иако сè уште не се преземени формални чекори и позицијата на премиерот не е официјално загрозена, тој вели дека идејата треба сериозно да се разгледа.

Бен Блуши, поранешен политичар од владејачката партија и автор заинтересиран за вештачката интелигенција, верува дека технологијата не е опасна и дека државите предводени од вештачката интелигенција можат да бидат реалност, менувајќи го поимот за демократија, пишува Политико.

„Зошто мора да избираме помеѓу две или повеќе човечки опции кога услугите на државата можат да ги обезбеди вештачката интелигенција? Општествата подобро ќе бидат водени од вештачката интелигенција бидејќи таа не прави грешки, не бара плата, не може да биде корумпирана и не престанува да работи“, рече Блуши.

Потсетувајќи дека Албанија долго време се соочува со корупција во сите сегменти на општеството, вклучително и во политиката, порталот наведува дека владејачката партија имала неколку функционери обвинети и осудени за корупција – лидерот на опозицијата Сали Бериша моментално е на судење за корупција, додека поранешниот премиер и претседател Илир Мета е зад решетки.

Вештачката интелигенција веќе е на големо во употреба во Албанија

Вештачката интелигенција е алатка, а не чудо, смета Јорида Табаку, пратеничка во албанскиот парламент од опозициската Демократска партија. Таа вели дека во вистинските раце може да го трансформира управувањето, но во погрешни раце станува „дигитална маска за истите стари проблеми“.

Табаку ги поддржува дигиталните иновации и вештачката интелигенција, но истакнува дека целиот систем на управување мора да се ресетира пред да се имплементира вештачката интелигенција. Вештачката интелигенција веќе се користи во администрацијата за следење на јавните набавки, област што ЕУ побара од владата да ја зајакне, и за анализа на даночните и царинските трансакции во реално време, откривајќи неправилности.

Албанија е исто така партнер со Мира Мурати, поранешна техничка директорка на OpenAI и креаторка на ChatGPT, која е родена во јужна Албанија. Територијата на земјата се следи од паметни дронови и сателитски системи кои користат вештачка интелигенција за проверка на нелегални активности на градилишта, јавни плажи и плантажи со канабис во руралните области.

Планирана е и употреба на вештачка интелигенција во сообраќајот, со користење на технологија за препознавање лица, на возачите дигитално ќе им се испраќаат пораки за намалување на брзината, како и детали за казните. Албанија во моментов има една од највисоките стапки на сообраќајни несреќи со смртни последици во Европа, главно поради брзината.

Постојат и планови за примена на вештачката интелигенција во здравството, образованието и дигиталната идентификација на граѓаните. Табаку нагласува дека мора да има јавни консултации и јасност околу распоредувањето на технологијата, трошоците и, најважно, кој ги програмира алгоритмите.

„Ако истите актери кои профитирале од корумпирани тендери го програмираат алгоритмот, ние не одиме во иднината. Ние само го имплементираме минатото. Не можете да поправите наместен систем со тоа што ќе го ставите во облакот. Во земја каде што 80 проценти од буџетот оди преку јавни набавки, а една третина се доделува без вистинска конкуренција, вештачката интелигенција нема да ја исчисти корупцијата. Само ќе ја скрие подобро“, додаде таа.

Колку брзо може Албанија да се приклучи на ЕУ?

Албанија привлече внимание во 2024 година кога премиерот објави дека вештачката интелигенција се користи за забрзување на патот кон членство во ЕУ. По формалното отворање на преговорите во 2022 година, земјата започна хармонизација што вклучува околу четвртина милион страници закони, правила и стандарди. Со убедливата победа на Рам на изборите во 2025 година, целта е процесот да се заврши до 2030 година.