Брисел со нов план: „репарациски заем“ за Украина од замрзнатите руски пари

Европската комисија предложи нов начин да го засили финансирањето за Украина: да се искористат „кеш салдата“ поврзани со замрзнатите руски средства како подлога за т.н. „репарациски заем“. Идејата ја претстави претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен во говорот за состојбата на Унијата во Стразбург. „Со кеш салдата поврзани со овие руски средства можеме да ѝ обезбедиме на Украина репарациски заем… главницата на средствата нема да се допира,“ рече таа, додавајќи дека „Украина ќе го враќа заемот дури откако Русија ќе плати репарации.“

Според фон дер Лајен, инструментот би обезбедил пари „веќе денес“, со цел да се покрие дел од идните потреби на украинскиот буџет, одбраната и безбедноста – без директна конфискација на руските средства, за која повеќето земји-членки и понатаму се против поради правни и финансиски ризици. Таа не наведе износ ниту техничка шема; деталите треба да се разработат со земјите-членки и Г7.

Предлогот доаѓа врз веќе постоечката шема на Г7/ЕУ за користење на профитите (приносите) од замрзнатите средства – со договорено финансирање од околу 45–50 милијарди долари за Украина, што се сервисира со приходите од тие средства. ЕУ веќе исплаќа транши од својата квота и разгледува извори за дополнителни средства.

Правниот контекст останува чувствителен. Најголемиот дел од замрзнатите руски државни средства (околу две третини) се наоѓаат во Европа, со значителен дел кај клириншката куќа Euroclear во Белгија. Брисел работи со главните градови на членките на сценарија што би овозможиле поголема добивка (и побрз прилив) за Украина без директно одземање на главницата – опција за која Белгија предупредува на можни тужби и системски ризици, но покажува отвореност доколку ризикот се сподели на ниво на ЕУ.

Фон дер Лајен ја вгради идејата во поширок пакет за Украина: продолжување на санкциите кон Русија, воено и буџетско финансирање и долгорочни „безбедносни гаранции“ – при што „репарацискиот заем“ би служел како мост до моментот кога (во рамки на мировен договор или судска пресуда) Москва би плаќала репарации. „Ова ќе ѝ помогне на Украина сега, а сметката да ја плати агресорот,“ порача таа.