Skip to content
По осум месеци блокада, Косово конечно го конституираше парламентот: пратениците го избраа Ненад Рашиќ од српската заедница за петти потпретседател со 71 глас „за“, 9 „против“ и 24 „воздржани“. Со ова, институционалниот застој што траеше од февруари заврши, а Собранието е целосно функционално – чекор без кој не можеше да започне формалната постапка за формирање влада.
Изборот на Рашиќ е пресвртница во процедурата што беше заглавена со месеци токму на оваа точка: според Уставот, петтиот потпретседател мора да биде од српската заедница, но деветтемина кандидати од Српска листа не успеаја да обезбедат доволно гласови. Рашиќ, лидер на Граѓанската иницијатива „За слобода, правда и опстанок“ и до скоро министер за заедници и враќање (во оставка), мина со широка поддршка од делови на мнозинството и опозицијата. „Се надевам дека денешниот ден е нов почеток за побрзо формирање на институциите“, изјави тој по изборот.
Спикерот Димал Баша го нагласи уставниот аспект: нормата бара потпретседател „од“ српската заедница, но не прецизира „која“ српска партија го предлага — појаснување со кое претседателството се комплетираше и се отвори патот за следната фаза. Уставниот суд претходно постави рок: парламентот мораше да се конституира најдоцна 12 дена по објавувањето на пресудата од 8 октомври, што практично го принуди расплетот.
Политичката блокада почна уште по изборите на 9 февруари, кога ниту една партија/коалиција не освои самостојно мнозинство во 120-члениот состав. Следуваа десетици продолжувања на конститутивната седница, повеќе судски интервенции и повеќе неуспешни обиди за избирање српски потпретседател, сè до денешниот исход. За локалниот систем, ова беше пример како уставните механизми (и судските рокови) може да ја „натераат“ политиката да донесе одлука кога преговорите се исцрпени.
Што следува? Претседателката Вјоса Османи треба да го назначи мандатарот од победничката коалиција (предводена од Самоопределување со партнерите), кој во рок од 15 дена го предлага составот на владата за гласање во парламентот. Фокусот се префрла на аритметиката: стабилно мнозинство за влада, поделба на ресори, и, особено, модел на соработка со малцинските заедници по сигналот што го испрати изборот на Рашиќ. Во регионален контекст, конституирањето испраќа порака на институционална стабилност — предуслов за секоја сериозна агенда со ЕУ и за деескалација со Белград.
Ризици остануваат. Српска листа веќе загуби клучна полуга во претседателството и може да се позиционира како остра опозиција, што ќе бара внимателно управување со меѓуетничката доверба. Истовремено, владиниот мандатар ќе мора брзо да премине од процедури кон политики: буџет и економија, владеење на правото, европски реформи и безбедносни прашања на северот. Но барем првиот, најтежок чекор е затворен: Косово има конституиран парламент и јасна патека кон формирање влада.
