Дваесет години подоцна: дали членството во ЕУ ги направи новите членки побогати?

Дваесет години по големото проширување на Европската Унија во 2004 година, новите членки бележат драматичен економски раст и значително подобрување на животниот стандард. Според анализата на Euronews Business, економскиот напредок е главната причина што 74% од граѓаните на ЕУ веруваат дека нивната земја има корист од членството во Унијата – највисок процент од 1983 година досега.

Економски бум во Источна и Централна Европа

Во 2004 година, земји како Романија, Бугарија, Литванија и Полска беа меѓу најсиромашните во Европа. Денес, тие го забрзаа својот економски развој со раст на БДП по жител што далеку го надминува просекот на ЕУ.
Во Романија, БДП по глава на жител скокна од 2.820 евра во 2004 година на 18.560 евра во 2024 година – зголемување од над 550%. Во Бугарија растот изнесува 500%, додека балтичките држави забележаа раст меѓу 300% и 400%.

Иако просечниот раст на БДП по жител во ЕУ изнесувал 88% за истиот период, во новите членки растот бил повеќекратно поголем.

Моќта на куповната способност

Мерено според индексот на куповна моќ (PPS), Романија и Бугарија – кои во 2004 година биле само 35% од просекот на ЕУ – денес се искачија на 78 и 66 поени, приближувајќи се кон европскиот стандард. Сличен напредок се забележува во Литванија (од 50 на 88), Латвија (од 45 на 71), Полска (од 52 на 79) и Естонија (од 56 на 79). Дури и традиционално посилните економии, како Чешка и Словенија, бележат раст и стабилност со индекс од над 90.

Позитивна сума за сите

Европската комисија оценува дека проширувањето донело „импресивен економски раст и значителни придобивки за сите членки“. Истражувањата на економистот Басил Граси од Универзитетот Бокони покажуваат дека членството ја зголемува благосостојбата во новите членки без да им наштети на старите, што ЕУ го прави пример за позитивна економска интеграција.

Поглед кон иднината

Девет земји се моментално кандидати за членство во ЕУ – меѓу нив Северна Македонија, Србија, Албанија, Украина и Молдавија. Иако нивните економии се релативно мали во споредба со ЕУ, нов бран проширување до 2030 година е оценет како „реалистичен“.

Денес, економскиот биланс по две децении е јасен: земјите кои се приклучија на Унијата не само што го подобрија својот животен стандард, туку и ја потврдија идејата дека европската интеграција може да биде двигател на раст, стабилност и благосостојба.