Најтешка хуманитарна криза во светот – што се случува во Судан?

Судан се соочува со најтешката хуманитарна криза во светот, додека борбите меѓу паравоените Сили за брза поддршка (RSF) и суданската армија не запираат и покрај повеќекратните обиди за примирје. Иако е најавено „хуманитарно затишје“, експлозии и напади продолжуваат во и околу главниот град Картум.

Само неколку часа по објавата дека RSF се согласиле со предлогот за хуманитарно примирје, кој го поддржаа САД, Египет, Обединетите Арапски Емирати и Саудиска Арабија, жителите на Картум и соседниот Омдурман пријавија силни експлозии и напади со дронови.

Очевидци велат дека во близина на воената база Вади Саидна се слушнале повеќе детонации, а делови од градот останале без електрична енергија по удар врз електрана.

Слични сцени се забележани и во градот Атбара, околу 300 километри северно од Картум, каде што противвоздушната одбрана соборила неколку дронови, по што следеле нови експлозии.

Регионите околу главниот град во последните месеци беа релативно мирни, откако владините сили повторно ја презедоа контролата врз Картум во март 2025 година. Но, по падот на градот Ел-Фашер во Дарфур, RSF ги проширија нападите и кон централниот регион Кордофан, проширувајќи го фронтот на војната.

Хуманитарните организации предупредуваат дека стотици илјади цивили се заробени во зоните на конфликт, без пристап до вода, храна и медицинска помош. Само во северниот Дарфур, според Лекари без граници (MSF), илјадници раселени лица живеат во импровизирани кампови без основни услови за живот.

Војната во Судан започна во април 2023 година, како борба за власт меѓу генералот Абдел Фатах ал-Бурхан, командант на редовната армија, и Мохамед Хамдан Дагало (познат како Хемети), лидер на паравоените RSF.

Двајцата некогашни сојузници заедно го соборија долгогодишниот диктатор Омар ал-Башир во 2019 година, ветувајќи демократска транзиција и цивилна влада. Но процесот пропадна кога RSF одби да се интегрира во државната армија, што доведе до отворен вооружен конфликт.

Според Обединетите нации, повеќе од 40.000 лица се убиени, а над 10 милиони се раселени, што го прави суданскиот конфликт најголема бегалска криза во светот во моментот. Болници, училишта и инфраструктура се уништени, а во некои региони избувнаа епидемии на колера и глад.

Светската здравствена организација (СЗО) предупреди дека над 3.000 луѓе починале од колера, а бројот на заразени расте поради загадените извори на вода и недостигот од медицинска помош.

Иако меѓународната заедница ја признава тежината на кризата, обидите за посредување досега не донесоа резултати. Обединетите Нации, Африканската Унија и западните земји ја осудија ескалацијата, но немоќно гледаат како Судан се распаѓа меѓу владините сили, паравоените формации и локалните милиции.

Додека се бројат жртвите и уништените градови, Судан станува симбол на заборавената трагедија на Африка – војна без јасен крај и народ кој плаќа највисока цена.