Повеќе од половина семејства со деца живеат под прагот на сиромаштија

Над половина од домаќинствата во кои живеат двајца возрасни со три или повеќе деца се под прагот на сиромаштија – стапката за оваа група достигнува 54,8 проценти, покажуваат најновите лаекенски индикатори за 2024 година. Зад сувата бројка стои едноставна реалност: колку повеќе членови има семејството, толку побрзо трошоците го „јадат“ приходот, а ризикот од сиромаштија се забрзува наместо да се намалува.

Податоците ги пресметува Државниот завод за статистика врз основа на Анкетата за приходите и условите за живеење (EU-SILC), со методологија усогласена со препораките на Европската Унија. Во оваа рамка, прагот на сиромаштија не е фиксна сума туку релативна линија – поставена на 60 проценти од медијалниот еквивалентен приход, што значи дека „сиромаштијата“ се мери во однос на средината, не како апсолутна лишеност.

Во просек, стапката на сиромаштија за 2024 година е 21,9 проценти, односно приближно секој петти жител е под прагот. Кај домаќинствата со двајца возрасни и две издржувани деца стапката е 17,1 проценти, но кај оние со три или повеќе деца скокот е драматичен и ги носи на терен каде „нормалното“ преживување станува секојдневна импровизација.

Колку изнесува прагот во пари? За четиричлено домаќинство (двајца возрасни и две деца помали од 14 години) како праг се наведува годишен приход од 374.400 денари, што е приближно 6.000 евра. Пресметано месечно, тоа значи околу 31.200 денари како минимум за да не се влезе во статистичката категорија „сиромашно домаќинство“. За самците прагот е 178.286 денари годишно (околу 2.900 евра), односно приближно 14.900 денари месечно.

Најсилен аларм сепак остануваат децата. Ризикот од сиромаштија кај децата и младите до 17 години е 29,5 проценти – речиси третина. Паралелно, статистиката го бележи и феноменот „сиромашни вработени“: 7,9 проценти од вработените се под прагот на сиромаштија, што отвора прашања за квалитетот на работните места, платите и ефектот на инфлацијата врз семејните буџети. Кај пензионерите стапката е 12,0 проценти, а Џини коефициентот – мерка за нееднаквост – е 29,1 проценти.

Во дел од реакциите во јавноста, синдикалните претставници ја врзуваат оваа слика со брзото поскапување на основните производи и поспорото темпо на раст на платите, односно со пад на куповната моќ која, во пракса, најлесно се „крши“ токму во семејствата со повеќе деца.

Овој тренд не е изолиран само во рамката на лаекенските индикатори. УНИЦЕФ, повикувајќи се на податоци на статистиката, претходно алармираше дека голем дел од децата живеат под националната линија на сиромаштија (мерка различна од лаекенската), и дека покриеноста со детски и семејни парични надоместоци останува ниска во споредба со просекот на ЕУ. Токму тука се преклопуваат двата сигнала: семејствата со повеќе деца не се само „ранлива група“ на хартија, туку тест за тоа дали социјалните политики и пазарот на труд создаваат реална заштита или само статистичка утеха.