Skip to content
На новогодишен брифинг со новинарите на 29 декември 2025, министерката за образование и наука Весна Јаневска ги претстави приоритетите за 2026 во образование: покачување на платите за наставниците од март, промени во државната матура, етапно воведување електронски свидетелства и нови механизми против плагијаторството, вклучително и т.н. „ѕид на срамот“ за неквалитетни и спорни академски трудови.
Најконкретната најава е за платите. Според Јаневска, од март 2026 наставниците во основното и средното образование треба да го добијат договореното зголемување, во распон од 7,5 до 10 проценти, во зависност од пресметките. Таа ја врза мерката со мотивирање на кадарот и со обид да се воспостави систем на професионален развој и „кариерно натпреварување“, што МОН го посочува како дополнителен стимул за квалитет во наставата.
Паралелно, од следната година се најавуваат промени во државната матура, со воведување два типа полагање – за гимназиско и за стручно образование. По искуствата од 2025, кога системот веќе се движеше во насока на раздвојување на гимназиската и стручната матура, МОН сега најавува формализирање на двата трака, со цел оценувањето да биде поблиску до реалните програми и компетенции што ги стекнуваат учениците.
Во делот на дигитализацијата, најавите се практични, но и постепени. Ќе продолжи воведувањето едносменска настава – досега, според МОН, опфатени се околу 200 училишта. Електронското свидетелство ќе се воведува етапно: во тековната учебна година за прво до трето одделение, а во следните години и за повисоките одделенија. Истовремено, Јаневска тврди дека веќе се дигитализирани повеќе услуги – од стипендии и сместување во студентски домови, до јавни повици, нострификација на свидетелства, обуки за наставници и проекти за безбеден интернет – со аргумент дека дигитализацијата е алатка и против корупција.
Најконтроверзниот сегмент од брифингот е најавата за „ѕид на срамот“ во високото образование. Јаневска вели дека ќе се надградува системот за откривање плагијати и препишување, а паралелно ќе се воспостави платформа на која ќе се објавуваат магистерски и докторски трудови што, според оценка на академската заедница, се неквалитетни или сомнителни. Таа директно ја поврза мерката со појавата на огласи за „готови“ трудови и порача дека кога некој јавно нуди магистерска „за 300 евра“, тоа веќе е домен на инспекција и полиција. Како следен чекор, министерката најави и идеја темите за магистерски и докторски да одат на јавен оглас за студенти, по модели што ги гледа на странски универзитети.
Во 2026, според најавите, ќе продолжат и инвестициите во инфраструктурата – планирани се 166 проекти. Во тој пакет се и заглавените објекти на новите згради на ФИНКИ и Факултетот за физичка култура: Јаневска информира дека планот за доградба е во напредна фаза и дека „в среда“ се очекува да се распише тендер за репроектирање, откако работна група со експерти од Градежниот факултет, Институтот за земјотресно инженерство и други институции ја анализирала состојбата. Наместо барокни решенија, се најавува модерна фасада и поврзување на двата објекта со мост.
Низ сите овие најави провејува истата политичка порака: дека „се реализира она што требало многу порано“. Но, токму таму почнуваат и прашањата што ќе ја мерат сериозноста на пакетот во 2026: дали „ѕидот на срамот“ ќе биде правно чист, без селективност и без злоупотреби; како точно ќе изгледа новата матура во пракса; и дали платите и инфраструктурата ќе стигнат побрзо од бирократијата што со години ги кочи реформите.