Иако минатонеделниот вооружен бунт на парамилитантната платеничка група Вагнер, предводена од „готвачот’ на Путин, Евгениј Пригожин (кој неказнето се шета низ Русија, наместо да престојува според договорениот егзил во Белорусија) неславно заврши, последиците и импликациите од него допрва ќе следат. Ова особено важи за руските етнички републики.
И додека членовите на платеничката група „Вагнер“ во својот „марш на правдата“ се движеа кон Москва рано утрото на 24 јуни, жителите на далечната источна република Саха (Јакутија) илјадници километри од таму се собраа надвор од регионалната престолнина за да го прослават Јхјах, Новата година обележана од домородните народи Јаха.
Иако многу локални жители на Саха ја бојкотираа овогодинешната прослава спонзорирана од владата поради нејзината провоена порака, дводневниот фестивал на отворено сепак привлече повеќе од 230.000 учесници.
„Луѓето кои се против војната не отидоа таму, но луѓето што ја поддржуваа војната и владата отидоа. Тие немаа поим што се случува [во вестите]“, рече Саргилана Кондакова, ко-основач на најголемото антивоено движење во регионот – Фондацијата Слободна Јакутија.
Околу 800 километри источно од главниот град Москва – кој воведе антитерористички режим – властите во републиката Татарстан, исто така, продолжија со традиционалниот летен фестивал Сабантуј, додека соседен Башкортостан одржа раскошни прослави на Денот на младоста.
„Жално е што не можевме да го посетиме Сабантуј! Таму беше многу живо врз основа на сликите“, напиша Степној Дозор, најголемиот провладин Телеграм канал во далечната источна република Бурјатија, за сличен фестивал што се одржа во регионот тој ден.
Секој од лидерите на овие региони видно избегнуваше да ги коментира настаните што се случуваат во централна Русија.
„Да се зборува за етнички фестивали за време на бунт е слично на емитувањето на „Лебедово езеро“ на Чајковски“, рече активистката и аналитичарка на Бурјат, Марија Вјушкова, повикувајќи се на кружното емитување на легендарниот балет на советската државна телевизија за време на обидот за државен удар во 1991 година.
Ненадејната нестабилност што ја зафати федералната влада во Москва за време на минатонеделниот бунт на Вагнер, посеа конфузија и паника меѓу раководството на руските етнички републики, според експертите и активистите интервјуирани од The Moscow Times.
Не можејќи да заземат страна во расплетот во централна Русија и несигурни каква порака да емитуваат дома, повеќето локални глави избраа да продолжат со вообичаеното работење, надевајќи се дека ситуацијата едноставно ќе се реши сама по себе.
„Овие луѓе веќе немаа агенда и беа принудени да носат важни политички одлуки. Тоа ги принуди во [состојба на] паника и страв“, изјави татарскиот политички експерт и новинар Руслан Ајсин за The Moscow Times.
„Се бараше – како што гледаа тие – да се заложиме за верност на еден од двајцата“, рече Ајсин.
Зад кулисите на украсените прослави на Јхајах во републиката Саха, стравот од локалната власт ги принуди сите медиуми поврзани со државата да молчат за целото времетраење на бунтот што се случува далеку на запад.
„Нашата влада навистина се исплаши, особено кога се појавија веста за бегството на потесниот круг на Путин од Москва“, изјави Кондакова од Слободна Јакутија. „Некои луѓе во републиката веруваа дека нашиот Ил Дархан [шефот на републиката Ајсен Николаев] исто така може да влезе во авионот и да исчезне“.
Поттикнати од наредбите од Москва во саботата наутро, регионалните шефови и гувернерите издадоа низа изјави за поддршка на Кремљ.
Сепак, веројатно вознемирени од неизвесноста на исходот на ќор-сокакот, многу лидери на етничките републики сè уште не изјавуваат недвосмислена поддршка за Кремљ.
Кратката изјава издадена од шефот на Татарстан, Рустам Миниханов беше објавена од низа провладини медиуми, но никогаш не се појави на неговата официјална веб-страница или страниците на социјалните мрежи.
Дури и водачот на севернокавкаската република Чеченија, блискиот сојузник на Путин, Рамзан Кадиров, не реагираше веднаш на бунтот, и дури 16 часа по неговото започнување, објави дека испраќа вооружени единици за да помогнат во задушувањето на бунтот.
Според чеченскиот адвокат за човекови права Абубакар Јангулбаев, одложената реакција на чеченскиот моќник веројатно била поврзана со неговото влошено здравје – што се шпекулираше, но не е потврдено – наместо со слабеењето на верата во Путин.
„Сè започна ноќе и тој веројатно спиел или физички не можел [да реагира порано]“, изјави Јангулбаев.
Меѓутоа, како што пренесува Телеграф, можно е Кадиров само да тактизира, сега кога Пригожин (навидум) е надвор од сцената, а тој е и најблиското нешто што Русија го има до независен воен лидер. Бездруго, стравовите за неговите долгорочни амбиции датираат одамна пред војната во Украина.
Ако Путин умре или е сериозно ослабен, лојалноста на Кадиров може да биде ставена на тест. Некои во Москва, особено во ФСБ, веруваат дека уште еден чеченски бунт на крајот е неизбежен.
Претседателот на Бурјатија – една од републиките со најголемите број жртви во војната во Украина – директно им се обрати на борците на Вагнер во видео порака.
„Знаете дека нашите луѓе подеднакво се грижат за своите најблиски…без разлика дали се наведени во вооружените сили…или Вагнер. Ги следиме сите ваши подеми и падови подеднакво“, рече шефот на Бурјатија, Алексеј Циденов.
Аналитичарот Вјушкова рече дека пораката на Циденов била „најповолна за Вагнер“ – изненадувачки пресврт со оглед на тоа што се верува дека релативно мал број регрути на Вагнер потекнуваат од сибирската република.
Според активистите и аналитичарите интервјуирани од The Moscow Times, додека регионалните лидери беа забележително неволни да заземат страна, многу луѓе во етничките републики категорично се спротивставија и на Пригожин и на Путин и гледаа на бунтот како можност да се направи промена дома.
Во Јаку, 70% од околу 600 жители анкетирани од Фондацијата Слободна Јакутија рекоа дека се разочарани што бунтот на Пригожин не успеал, туку само затоа што очекувале суштински да го промени текот на инвазијата на Украина.
Ова чувство беше особено изразено во Чеченија, каде што многу високи членови на Вагнер се бореа на страната на Москва за време на Втората чеченска војна. Се верува дека командантот на Вагнер и нацистички симпатизер Дмитриј Уткин е одговорен за извршување на повеќе воени злосторства во Чеченија, според Јангулбаев.
„Луѓето во Чеченија веруваат дека Пригожин е полош од Путин затоа што е нацист, фашист и силеџија… Но, некои во тоа видоа можност да се направат промени во Чеченија“, рече Јангулбаев, кој беше ко-основач на чеченскиот мултидисциплинарен проект Кост. „Нивната реакција [народот] беше „нека путинистите и вагнеристите се убиваат едни со други и нека не остават на мира“.
Како предвесник на промените кои ќе следат во руските етнички републики може да претставува бунтот на околу 50 етнички Дагестанци кои одбија да се борат во редовите на руската армија во областа Запорожје, и го уништија или скршија нивното оружје, пренесува Украинска правда.
Генералштабот на украинската војска извести дека околу 50 етнички дагестански војници од Касписката флотила одбиле да учествуваат во воените дејствија во близина на селото Дорожњанка во областа Запорожје.
„Со оглед на успешните воени операции преземени од украинските одбранбени сили и значителните персонални загуби [на Русија], дезертирањата во единиците на руските окупаторски сили се во пораст, при што војниците се повеќе ги напуштаат своите борбени позиции без дозвола“.
