Што е Мпокс или „мајмунските сипаници“?

Шефовите на африканските здравствени служби прогласија „вонредна состојба за јавно здравје“ низ Африка поради загрижувачкиот пораст на случаи на заразени со Мајмунски сипаници (mpox-Мпокс).
Претставниците на Африканската унија, група од 55 земји-членки на африканскиот континент, потврдија дека повеќе од 14.000 случаи се идентификувани само во Демократска Република Конго. Околу 10 други африкански нации – вклучително Бурунди, Централноафриканската Република, Кенија и Руанда – исто така идентификуваа случаи на болеста порано позната како мајмунска сипаница.

„Изјавувам со тешко срце, но со непопустлива посветеност кон нашиот народ, кон нашите африкански граѓани, го прогласуваме МПОКС за јавна здравствена вонредна состојба за континентална безбедност“, рече во вторникот, шефот на Африканските центри за контрола и превенција на болести (Африка ЦДЦ). 

Мпокс досега уби повеќе од 511 луѓе во Конго, што предизвика загриженост за ширењето на високо заразната болест.

Светската здравствена организација (СЗО) го следи избувнувањето некое време, откако свика итен состанок во август 2024 година.

Повеќе од милион американски долари (780.000 фунти) беа ослободени од фондот за вонредни ситуации на СЗО за да се зголеми одговорот на загрижувачката епидемија. Научниците, исто така, се обидуваа да го забрзаат пристапот до вакцините – со две вакцини одобрени од властите во Конго ова лето.

Mпокс може да доведе до болни лезии низ телото на една личност, па дури и може да убие лице во тешки случаи.

Што е Мпокс?

Mпокс е вирусно заболување предизвикано од вирусот Мпокс, дел од семејството на ортопоксвирус, вклучувајќи го и вирусот вариола одговорен за големи сипаници.

Потекло и историја: Вирусот првпат беше идентификуван во 1958 година кога се појавија епидемии во колонии на мајмуни користени за истражување, што доведе до името „мајмунски сипаници“.

Човечки случаи: Првиот регистриран случај кај луѓе се случи во 1970 година во Демократска Република Конго. Оттогаш, Мпокс првенствено се наоѓа во земјите од Централна и Западна Африка, каде што е ендемичен.

Ширење: Додека мпокс главно се пренесува од животни на луѓе, преносот од човек на човек може да се случи преку близок контакт. Вирусот го привлече глобалното внимание во 2022 година кога се прошири во повеќе неендемични земји, вклучувајќи ги Европа и Северна Америка.

Mпокс е генерално помалку тежок од сипаници, но неговото ширење во нови региони предизвика загриженост за јавното здравје ширум светот.

Зошто името се смени од мајмунски сипаници?

СЗО го промени името на болеста од „мајмунски сипаници“ во „Мпокс“ во ноември 2022 година. Оваа промена се однесуваше на загриженоста за потенцијалот за стигма и расизам поврзани со оригиналното име. Некои веруваа дека ова може да ги зајакне штетните стереотипи, особено кога болеста почна да се шири пошироко надвор од Африка.

Името „мајмунски сипаници“ настанало затоа што вирусот првпат бил идентификуван кај мајмуните, но болеста почесто се поврзува со глодари во неговите природни резервоари. СЗО бараше неутрално име кое не стигматизира повеќе во согласност со конвенциите за именување што се користат за други болести.

Одлуката за преименување на болеста беше дел од пошироките напори да се осигура дека имињата на болестите се културно чувствителни и не придонесуваат за дискриминација или стигматизација на поединци или заедници.

Кои се симптомите на Мпокс?

Треска, главоболка, болки во мускулите, болка во грбот, отечени лимфни јазли, исцрпеност се основните почетни симптоми, по што, обично се развива осип. Осипот често започнува на лицето, а потоа се шири на други делови од телото, вклучувајќи ги и гениталиите. Осипот еволуира низ неколку фази, почнувајќи како рамни лезии, потоа стануваат подигнати, исполнети со течност (везикули) и на крајот се претвораат во красти кои на крајот паѓаат. Појавата на осип може да личи на други состојби како што се варичела или сифилис.

Дополнителни информации:

Период на инкубација: Периодот на инкубација за Мпокс обично е помеѓу 6 и 13 дена, но може да се движи од 5 до 21 ден.

Сериозност: Иако Мпокс е често благ, може да доведе до сериозни симптоми, особено кај имунокомпромитирани лица.

Пренесување: Болеста првенствено се шири преку близок контакт со заразено лице или контаминирани материјали, а може да се пренесе и преку респираторни капки при подолг контакт лице в лице. Тие симптоми и прогресијата на болеста се клучни за дијагноза и третман, особено во неендемични региони каде свеста може да биде помала.

Колку случаи на Мпокс имало во ОК?

Владата и Агенцијата за здравствена безбедност на Обединетото Кралство (УКХСА) соопштија дека од август 2024 година, ОК има пријавено 4.018 потврдени и многу веројатни случаи на Мпокс од почетокот на епидемијата во мај 2022 година.

Од нив, 3.732 случаи биле пријавени во 2022 година и 286 биле пријавени во 2023 и 2024 година. Повеќето случаи се случиле во Англија, со помалку случаи пријавени во Шкотска, Северна Ирска и Велс.

Што вели Агенцијата за здравствена безбедност на Обединетото Кралство за Мпокс?

Агенцијата активно го надгледуваше и реагираше на избувнувањето од мај 2022 година. Се фокусираше на разбирање на динамиката на пренос, особено забележувајќи дека повеќето случаи биле кај мажи кои имаат секс со мажи.

Агенцијата ги советува сите кои се загрижени за Мпокс да контактираат со клиника за сексуално здравје.

Иако вирусот обично не се шири лесно и севкупниот ризик за населението во ОК останува низок, Агенцијата препорачува вакцинација за оние кои ги исполнуваат условите.

Агенцијата, исто така, спроведе следење на контакти за луѓе во близок контакт со потврдени случаи.