Skip to content
Млечното говедарство во Србија е со години во криза, а ситуацијата станува сè потешка за малите фармери, кои се соочуваат со сериозни проблеми, од неповолни услови за производство до нереални цени на откупот на млекото. Агроекономскиот аналитичар Чедомир Кецо предвидува решение за оваа ситуација, кое се базира на подобрување на договорите помеѓу откуповачите и фармерите и на креирање на нови стратегии кои ќе ги поддржат малите производители.
Млечното говедарство во Србија е во кризна ситуација со децении. По некои интервенции на пазарот и политички одлуки, многу млекарници ги откажаа договорите за откуп на млекото, што доведе до тоа малите фарми да бидат принудени да го фрлаат млекото, намалуваат бројот на животните или целосно да се откажат. Проблемот со малите фарми е особено видлив бидејќи тие често произведуваат високи количини на млеко, и покрај тоа што имаат мал број на животни. Според статистиките, големите фарми со над 15.000 крави за молзење даваат најголеми количини на млеко, но тоа не е случај со малите, кои имаат неколку десетици или стотици крави.
Чедомир Кецо, агроекономски аналитичар од Нови Сад, предлага решение кое би требало да ја спаси оваа индустрија. Тој смета дека клучот за излез од кризата лежи во создавањето нови договори помеѓу откуповачите и фармерите. Овие договори треба да бидат дефинирани во новата Стратегија за земјоделство, која се пишува во моментот.
Предложени мерки во Стратегијата за земјоделство
Во оваа нова стратегија треба да се наведе кои се носителите на секторот и да се дефинираат сите неопходни мерки и поддршка за фармерите. Кецо верува дека поддршката треба да се насочи кон премиите, набавката на квалитетни животни и опрема, како и на осигурување на здравјето на млекото и стабилните количини на производство. Во стратегијата, исто така, треба да се вклучат и мерки за поттикнување на фармерите да го развиваат своето производство на начин кој ќе им овозможи да издржат на конкурентниот пазар.
„Важно е да се имаат прецизни договори помеѓу производителите и откуповачите, кои ќе гарантираат стабилни цени и сигурност во продажбата на млекото. Овие договори треба да бидат долгорочни и да траат најмалку три месеци, што ќе им овозможи на фармерите да планираат своето производство и да бидат сигурни во приходите“, додава Кецо.
Малите фармери во Србија во моментов немаат прецизно дефинирани договори за откуп на млекото, што значи дека цените често се одредуваат според проценката на откуповачите и понудата на пазарот. Ваквата ситуација доведува до нестабилност и непредвидливост, бидејќи цената на откупот зависи од фактори кои не се поврзани со реалните трошоци на фармерите. Кецо истакнува дека нема јасни листи на трошоци за производство на млеко и дека фармерите немаат информации за амортизацијата на нивното стадо, што ја прави ситуацијата уште по-комплицирана.
„Оваа нејасност во одредувањето на цената на млекото е причината за многу конфликти помеѓу фармерите и откуповачите. Млекарниците ја формираат цената според понудата на пазарот, што понекогаш не е во согласност со трошоците на фармерите“, објаснува Кецо.
Поддршка од државата и премии за фармерите
Поддршката за фармерите во Србија е клучна за одржување на секторот. Соодветните премии може да го поттикнат растот на производството и да ја зголемат продуктивноста на фармите. Според Кецо, премиите за сточарите треба да бидат доволно високи за да ги мотивираат фармерите да ја одржат својата производна способност и да се натпреваруваат со големите фарми. На пример, со 300 крави молзница, сточарите можат да добијат годишен приход од околу 16,5 милиони динари, а со продажба на млекото и дополнителни премии, овој приход може да се зголеми за уште 144 милиони динари.
Со овие предлози, Чедомир Кецо се надева дека малите фармери ќе добијат сигурност и дека ќе се зголеми продуктивноста на секоја фарма. Тој исто така додава дека иако сега има малку интерес за набавка на млеко од страна на некои посредници, важно е да се создадат услови за нивна поддршка и да се обезбеди регулација на пазарот. Тоа ќе обезбеди фер услови за сите учесници на пазарот и ќе ја зајакне конкурентноста на српското млечно говедарство.
Со новата Стратегија за земјоделство, која ќе ги вклучи сите овие мерки, малите фарми ќе можат да продолжат да работат во сигурни услови и да ја зајакнат својата конкурентност на домашниот и меѓународниот пазар.
