Кои се луѓето кои палат пожари: Некои тврдат дека „Бог им рекол“, а така пироманите се ослободуваат од стресот и фрустрацијата?!

Законот во Македонија но и во регионот предвидува строги казни за подметнување, вклучително и затворска казна или парична казна.

Пожарникарите, полицијата, војската и бројните волонтери имаат полни раце работа ова лето, поради големиот број пожари што ја зафатија не само Македонија, туку и земјите околу нас. Со натчовечки напори, елементите на пожарот беа ставени под контрола, а во некои случаи беше утврдено дека пожарите биле подметнати.

Со оглед на тоа што метеоролозите најавија нов бран екстремна топлина, ризикот од пожари на отворено повторно значително се зголеми. Надлежните служби апелираат до граѓаните да бидат што е можно повнимателни, да не палат оган на отворено и да не придонесуваат за нови пожари со какво било неодговорно дејствување.

Сепак, некои од најголемите пожари што, на пример, го погодија Лос Анџелес на почетокот на оваа година беа предизвикани намерно, од палеж, како и некои од пожарите во Македонија, Црна Гора, Албанија со кои пожарникарите моментално се борат. Кога вакви вести ќе стигнат до јавноста, неизбежно се поставува прашањето – кому и зошто им паѓа на ум да запалат пожари?

Еве колку проценти од пожарите се всушност дело на пиромани

Иако пироманите често се споменуваат во медиумите, нивниот удел во причините за пожарите е всушност мал. Повеќето пожари предизвикани од човекот се предизвикани од небрежност – тие вклучуваат небрежно фрлање отпушоци од цигари, пожари на отворено без надзор, неисправни електрични инсталации, искри од алатки и горење ѓубре. Небрежноста е одговорна за приближно 60 до 70 проценти од пожарите.

Природните причини за пожари, како што се удари од гром или вулкански ерупции, сочинуваат помал дел – околу 10 до 20 проценти од вкупните шумски пожари.

Намерните пожари, вклучувајќи ја и пироманијата, го сочинуваат остатокот од 10 до 20 проценти, а се проценува дека вистинската пироманија учествува само со до 5 проценти, објави претходно Index.hr.

Што е пироманија?

Според DSM‑5 (Дијагностички и статистички прирачник за ментални нарушувања), пироманијата е нарушување на контролата на импулсите. За време на дијагнозата, мора да се исклучат други причини за палење – финансиски мотиви, политички цели или обид за прикривање на криминална активност како што се кражба или убиство.

Пироманијата е релативно ретка, се проценува дека помалку од 1 процент од луѓето го имаат ова нарушување, а се јавува почесто кај мажите. Луѓето со ова нарушување често имаат и други психијатриски дијагнози, депресија, анксиозност или нарушувања на личноста.

Психологот Хелена Рашиќ од советувалиштето Бура објасни претходно дека со палење пожари, пироманите чувствуваат олеснување од акумулираниот стрес, анксиозност и фрустрација – тие го доживуваат тоа како преземање контрола врз нивниот внатрешен превирања.

„Повеќето од пожарите што се палат во Хрватска не се вистински пиромани, туку луѓе мотивирани од имот, политички причини или одмазда. Има многу малку вистински палежители“, вели Рашиќ.

„Тие се претежно луѓе со ментални болести“

Пироманите речиси секогаш имаат други психолошки нарушувања, како што се анксиозно-депресивни, психотични нарушувања, зависност и нарушувања од импулсивна или сексуална природа.

Дали причината е природата или околината? Некои експерти тврдат дека пироманијата е вродено нарушување со биолошка основа, додека други ја нагласуваат улогата на околината – несоодветно воспитување, семејно насилство, моделирање на однесување преку палење како дете. Најверојатно е комбинација од двата фактори.

Медиумите исто така можат да придонесат за глорификација на палежителите, прикажувајќи ги како возбудливи и со тоа потенцијално охрабрувајќи го таквото однесување кај ранливите луѓе.

Пироманите како олеснителна околност

Поради сериозноста на кривичното дело, предизвикувачите на пожар понекогаш се преправаат дека се пиромани за да добијат полесна казна. Во Хрватска, намерното предизвикување пожар што се заканува на живот или имот може да резултира со казна од 1 до 10 години затвор; ако пожарот доведе до смрт или голема штета — од 5 до 20 години затвор.

Според Кривичнито закон во Македонија, во членот 227 пропишано е и кривично дело „Предизвикување шумски пожар“. Според овој член ‘тој што ќе предивика шумски пожар па порди тоа ќе настапи штета од големи размери ќе се казни со затвор најмалку осум години, ако делото е предизикано од небрежност, сторителот ќе се казни со затвор од три до пет години.

Според Кривичниот законик на Србија, за дело што го загрозува животот или имотот во поголем обем, може да се изрече затворска казна од 6 месеци до 5 години, а можна е и парична казна.

Во случај на смрт или посериозни последици предизвикани од пожар, кривичната одговорност е уште построга, мож.на е затворска казна до 12 години.

Поради оваа причина, постојат сертифицирани експерти кои ја разликуваат вистинската пироманија од лажна болест. Таа се утврдува преку детално интервју и психодијагностичка обработка, со потврда дека потребата од палење постоела дури и во адолесценцијата.

„Јакове, запали оган – ми рече Бог“

Дека приказните за палежителите често се необични и шокантни, потврди и Слободна Далмација, која претходно објави низа бизарни изговори што обвинетите за палење ги дадоа на суд, обидувајќи се да оправдаат дејствија што сериозно ги загрозиле животите и имотот на другите луѓе.

„Јакове, запали го – ми рече Бог. Кога подоцна дојдов на местото на пожарот, видов дека сè е многу поубаво!“, вака звучи неверојатната изјава на подметнувачот на оган (55) од Сињ.

За време на неговото сослушување, присутен беше и судски психијатар, кој потврди дека осомничениот има ментални проблеми. Иако призна само еден пожар, а имаше повеќе, тој чувствуваше дека постапил правилно.

„Државата не обезбедува средства за запуштени земјишта, а кога ќе пијам чаша вода, ми наплаќа данок. Го возев мојот Citroen BX и видов напуштена парцела и го слушнав Божјиот глас да ја запали. Ја фрлив цигарата и кога полицијата ме врати, видов дека по пожарот земјата беше многу поубава“, му рече тој на истражниот судија.

Еден млад човек предизвика пожар од 6 хектари поради својата девојка

„Таа вечер пиев затоа што девојка ми ме остави и не бев сосема свој. Отидов со мотоцикл до Старо село кај Дуќе и намерно запалив сува трева и вегетација со запалка“, призна дваесет и едногодишникот од Гат.

Пожарот се прошири брзо и се закани на куќи и централа за природен гас, изгорејќи околу 60.000 квадратни метри, вклучувајќи маслинови градини, овоштарници, лозја и два електрични столба.

Тој беше осуден на 10 месеци затвор, што подоцна беше преиначено во 730 часа општествено корисна работа.