Почна имунизација: Што е грип и како да се заштитиме?

Сезонскиот грип е акутна респираторна инфекција предизвикана од вирусите инфлуенца А и Б. Се шири брзо кога луѓето поминуваат повеќе време во затворени простории и кога вентилацијата е слаба. Инкубацијата обично трае од еден до четири дена, а болеста најчесто почнува нагло, со висока температура, болки во мускулите, главоболка, изразен замор, кашлица и гребење во грлото. Кај најголем дел од здравите возрасни симптомите се повлекуваат за неколку дена, но кај ризичните групи грипот може да доведе до тешки компликации како пневмонија, влошување на хронични болести и, во екстремни случаи, смртен исход. Светската здравствена организација потсетува дека годишната вакцинација останува најдобрата превенција: и кога заштитата не е совршена, вакцината ја прави болеста поблага и ја намалува веројатноста за компликации и хоспитализација.

Вообичаено, сезоната на грип кај нас се активира од доцна есен до рана пролет. Министерството за здравство годинава набави 80.000 дози вакцина и ја организира имунизацијата на 35 пункта низ државата, од кои пет во Скопје; пријавувањето за бесплатна вакцина за ризичните групи се врши преку апликацијата vakcinacija.mk или преку матичен лекар. Ризичните категории се повозрасни лица над 65 години, лица со хронични заболувања, бремени жени, деца на возраст од шест месеци до пет години, здравствени работници и корисници и вработени во установи за стари лица.

Како да препознаете грип и кога да се јавите на лекар?

Грипот се разликува од „обична настинка“ по изненадниот почеток и појава на температура, силни болки во телото и исцрпеност. Итно јавување кај лекар е потребно ако има отежнато дишење, болка/притисок во градите, конфузија, перзистентна висока температура или ако симптомите се влошуваат по првично подобрување. За деца предупредувачки знаци се брзо дишење, модра боја на усни/лице, дехидратација, силна поспаност или неконтролирано повраќање.

Терапијата е поддржувачка: одмор, доволно течности и антипиретици како парацетамол. Аспирин не се дава кај деца и адолесценти поради ризик од Рејев синдром. Кај ризични пациенти и во првите 48 часа од симптомите лекар може да препише антивирусен лек (оселтамивир), со цел да се скрати текот на болеста и да се намалат компликациите. Ова се општи принципи; точниот пристап го утврдува лекарот според состојбата на пациентот и локалните протоколи.

Најразумни мерки за заштита

Годишна вакцинација во есен е прва линија на одбрана, особено за ризичните групи и нивните блиски. Во затворени простории одржувајте редовно проветрување; мијте раце често, користете дезинфекциски средства кога нема вода и сапун, и избегнувајте да ги допирате очите, носот и устата. Ако сте болни, останете дома за да не ја ширите инфекцијата. Во преполни, слабо проветрени простории, маската е рационална дополнителна мерка, особено за лица со хронични заболувања и за повозрасни. Овие постапки на однесување, заедно со вакцината, ја прекинуваат „верижната реакција“ на пренос на вирусот што ја одржува сезоната на грип.

Денешната акција: силен старт на имунизацијата

Практичниот ефект од организираниот пристап веќе се гледа. Министерството објави дека имунизацијата се спроведува на 35 вакцинални пунктови, а пријавувањето за бесплатните дози преку vakcinacija.mk е во тек. Вчера и денес интересот е висок: само во првиот ден, според изјавата на министерот Азир Алиу пренесена од повеќе медиуми, вакцинирани се „речиси 20 илјади“ граѓани. Паралелно, од стартот на кампањата се пријавиле десетици илјади лица за термин, а годинава набавката од 80.000 дози е најголема досега.

Кратко потсетување за вакцината годинава

Светските здравствени тела за сезоната 2025–2026 наведуваат дека вакцините се формулирани да штитат од три сојa (тривалентни), со цел да обезбедат ефикасна покриеност кон доминантните инфлуенца А и Б вируси. И кога ефикасноста варира по сезони и возрасни групи, користа е конзистентна: помал ризик од тешка болест, хоспитализација и смрт кај ранливите категории.

Што значи ова за граѓаните

Ако припаѓате на ризична група, пријавете се за бесплатна вакцина преку vakcinacija.mk или преку вашиот матичен лекар; ако не припаѓате, разговарајте со лекарот дали вакцинацијата е соодветна за вас. Планирајте ја најдоцна до крајот на есента, бидејќи потребни се приближно две недели за да се развие заштита. Следете ги основните мерки за хигиена и проветрување, останете дома ако се разболите и побарајте медицински совет кога симптомите се тешки или продолжуваат.