Skip to content
Американската вселенска агенција (НАСА) најави дека ќе го отвори за конкуренција договорот за лунарниот слетувач во мисијата Artemis III, поради задоцнувања кај актуелниот изведувач SpaceX. Привремениот директор на агенцијата, Шон Дафи, објасни дека целта е враќање на здравата конкуренција за да се задржи темпото на програмата и да се испочитуваат националните цели за враќање на астронаути на Месечината. Во игра, покрај SpaceX, повторно би се појавиле и ривали како Blue Origin.
Одлуката следи по проценките дека развојот на Starship – системот на SpaceX кој треба да го спушти екипажот на површината – каска зад планираното. Со отворањето на постапката, NASA сакa да го намали проектниот ризик, да создаде паралелни патеки за напредок и да ја одржи предноста на САД во трката со Кина за трајно присуство на Месечината.
Паралелно, поширокиот распоред на програмата останува чувствителен на секој месец доцнење. Artemis II – летот без слетување со екипаж во лунарна орбита – и натаму е планиран за 2026, додека Artemis III е веќе притиснат меѓу техничките реалности и политичките очекувања. Решението на NASA да внесе повеќе конкуренција ја намалува зависноста од еден добавувач и испраќа јасен сигнал дека роковите во националните вселенски програми не се симболични, туку оперативни.
За индустријата, ова е предупредување и можност. За SpaceX – притисок да го забрза тестирањето и интеграцијата на Starship; за Blue Origin и другите – ретка шанса да влезат или да се вратат во највидливиот дел од американската лунарна програма. На политички план, според повеќе извештаи, Белата куќа и Конгресот ќе бараат стабилен, проверлив распоред и транспарентно управување со ризиците, особено во година кога јавната перцепција за „успеси“ и „неуспеси“ тежи повеќе од вообичаено.
Крајната сметка ќе се мери на Месечината: дали конкуренцијата ќе донесе побрза и побезбедна архитектура за слетување, или ќе отвори нови фази на оспорувања и жалби што ќе го издолжат календарот. NASA се обидува да ја балансира иновацијата со одговорноста, знаејќи дека секој следен чекор ќе биде читан и како технолошка и како геополитичка изјава.
